„NIEWIELKIE RESZTKI Z SOLNEJ. IZAAK CELNIKIER WOBEC DOŚWIADCZENIA ZAGŁADY”. WERNISAŻ WYSTAWY
W wernisażu uczestniczyło około 150 osób, a wśród nich nie zabrakło przedstawicieli i przedstawicielek korpusu dyplomatycznego, zaprzyjaźnionych organizacji i instytucji, społeczności żydowskiej i nauki, a także dziennikarzy, przyjaciół, znajomych i bliskich twórczyni wystawy, Zuzanny Benesz-Goldfinger, i innych osób zaangażowanych w jej powstanie. Mieliśmy też zaszczyt gościć rodzinę Izaaka Celnikiera, która przyjechała do Warszawy specjalnie na to wydarzenie.
Uroczystość, którą poprowadził kierownik Działu Projektów Kulturalnych i Komunikacji Franciszek Bojańczyk, rozpoczęła dyrektorka ŻIH Monika Krawczyk, dziękując wszystkim zgromadzonym, a także partnerowi i patronom medialnym wystawy, instytucjom, które wypożyczyły na wystawę dzieła, a przede wszystkim – jej kuratorce.
– Oczywiście wielkie dzięki pani kurator Zuzannie Benesz-Goldfinger, naszej kierownicze sztuki, za tak niezłomną pracę nad poznaniem, zbadaniem twórczości Izaaka Celnikiera – mówiła Monika Krawczyk. – To ważna i przełomowa wystawa, pierwsza skoncentrowana na Izaaku Celnikierze. Co warto podkreślić, większość zbiorów pochodzi z Żydowskiego Instytutu Historycznego.
Zuzanna Benesz-Goldfinger rozpoczęła swoje wystąpienie od przywołania jakże znaczącego fragmentu nieopublikowanej autobiografii Izaaka Celnikiera zatytułowanej Moja lektura Rembrandta:
„Oto sztuka i życie. Sztuka i śmierć. Otwieram oczy, nikogo. Próbuję zasnąć ponownie, a ci, którzy mnie wypychają na zewnątrz wracają, rysy są konkretne, lub prawie, pokrywają się. Mój język się waha – to język dłużnika ocalenia”.
Kuratorka opowiedziała o celu wystawy, poświęconej przede wszystkim dziełom stworzonym przez artystę przed jego wyjazdem do Paryża w 1957 roku:
– Pozostałe w Polsce prace Celnikiera uległy rozproszeniu. Celem wystawy i towarzyszącej jej publikacji było spotkanie tych prac i rozpoznanie prawdziwego celu ich powstania. Okazało się, że duża ich część stanowiła szkice ilustracji do jidyszowych opowiadań i wierszy, które dzięki współpracy jidyszystów udało się przetłumaczyć, często po raz pierwszy, na język polski i angielski – i dzięki temu odczytać sens ilustracji tworzonych przez Celnikiera.
Przedstawiła też założenia kompozycyjne ekspozycji: – Nieprzypadkowo na wystawie dochodzi narracyjnie i scenograficznie do skrzyżowania dwóch osi. Jedną oś wyznaczają reprezentacje wojny: projekcja z dwiema wersjami obrazu „Getto” odbija się w obrazie „Korea”. W połowie tej osi, w geście przekreślenia wojny, po przekątnej sali wystawowej zostały zawieszone tablice prezentujące powojenne szkice, które niosą za sobą znaczenia pacyfizmu i antyfaszyzmu. Natomiast w foyer przed wejściem na salę wystawową jest miejsce prezentacji przedwojennej i wojennej biografii artysty poprzez prezentację jego grafik zestawionych z cytatami z autobiografii Izaaka Celnikiera.
Mieliśmy też przyjemność wysłuchać Anne Szulmajster-Celnikier, która podkreśliła, jak ważna dla rodziny Celnikierów jest ta wystawa: – Chciałabym wyrazić, w imieniu swoim i obecnych tutaj dzieci Izaaka, Jacoba, Yoshui i Sary, w imieniu jednej z jego wnuczek, Anandity, a także całej rodziny, moją wdzięczność dyrektorce i oczywiście całemu zespołowi, który pracował nad tym znaczącym wydarzeniem. Jestem szczególnie wdzięczna pani Zuzannie Benesz-Goldfinger, która dwukrotnie intensywnie współpracowała ze mną w Paryżu. Jej zapał, jej głębokie i zdecydowane badania w połączeniu z ciepłą osobowością, bardzo mnie poruszyły.
Serdecznie zapraszamy do odwiedzenia „Niewielkich resztek z Solnej”, by przekonać się, jak ważna i poruszająca jest to wystawa. Zachęcamy też do zapoznania się z jej katalogiem i uczestnictwa w wydarzeniach towarzyszących, których program można znaleźć na naszej stronie.
9 listopada 2023 roku uroczyście otworzyliśmy wystawę czasową „Niewielkie resztki
z Solnej. Izaak Celnikier wobec doświadczenia Zagłady”, której kuratorką jest Zuzanna Benesz-Goldfinger, kierowniczka Działu Sztuki ŻIH.
Natasza Majewska, Żydowski Instytut Historyczny