„PLATFORMA RESEARCH STORIES. ŚLEDZENIE LOSÓW WIĘŹNIÓW OBOZÓW KONCENTRACYJNYCH”
Nawet w dzisiejszych czasach ludzie z całego świata codziennie kierują do miejsc pamięci zapytania. Chcą dowiedzieć się, co stało się z ich krewnymi więzionymi w obozach koncentracyjnych. Czy są może jakieś dokumenty, które dostarczyłyby informacji na temat ich losów i prześladowań? Research Stories to nowa platforma cyfrowa poświęcona badaniom historycznym oraz losom konkretnych osób, która umożliwia wgląd w pracę naukowców
w miejscach pamięci.
Miejsce Pamięci Flossenbürg
Digitalizacja dokumentów pochodzących z niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych zmieniła sposób pracy archiwów przy miejscach pamięci. Badania nie odbywają się już w magazynach, lecz zazwyczaj prowadzi się je przeszukując bazy danych. W ten sposób pojawia się możliwość wyjaśnienia losów niektórych więźniów, co w przeszłości graniczyło z cudem.
Miejsce Pamięci Obozu Koncentracyjnego Flossenbürg rozpoczęło tworzenie cyfrowej platformy badawczej poświęconej ofiarom reżimu nazistowskiego w 2012 r. pod postacią Archiwów Miejsca Pamięci. Baza danych online w ekspresowym tempie wyświetla wszystkie dostępne dokumenty i informacje na temat więźniów, co ułatwia prześledzenie ich losów. Archiwa Miejsca Pamięci stanowią nieocenione wsparcie dla pracowników tego rodzaju instytucji podczas udzielania odpowiedzi na zapytania kierowane przez krewnych i naukowców. Od 2020 r. Archiwa prowadzą ścisłą współpracę z Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau w zakresie tworzenia nowych baz danych dla zasobów pochodzących z obozu koncentracyjnego Auschwitz w oparciu o Archiwa Miejsca Pamięci.
Z myślą o zaprezentowaniu, w jaki sposób digitalizacja archiwów pomaga w odkryciu, co wydarzyło się w czasach nazistowskich, wiele dekad po wyzwoleniu obozu oraz we współpracy z kolektywem komunikacji wizualnej Zoff, zespół projektowy złożony z przedstawicieli obydwu miejsc pamięci stworzył Research Stories, platformę cyfrową poświęconą badaniom historycznym oraz losom konkretnych osób. W oparciu o ich losy, pracownicy archiwum przedstawiają metody, nierzadko przypominające pracę detektywów, z których korzystają na co dzień podczas prób wyjaśnienia, co przydarzyło się konkretnym więźniom. Doświadczenia badawcze pokazują jednak także, jak niekompletne mogą być informacje, do których udaje im się dotrzeć, ponieważ załoga SS zniszczyła wiele dokumentów podczas opróżniania i likwidacji obozów.
Platforma Research Stories pozwala na bezpośrednie zaangażowanie się w badania i tym samym odpowiada na prośby zawarte w kierowanych zapytaniach. Dostęp do baz danych online zrewolucjonizował sposób pozyskiwania informacji i wiele osób kontaktujących się z miejscami pamięci prowadziło już badania na własną rękę. Do zapytań często załączają więc skany odnalezionych dokumentów. Czasami krewni posiadają także portrety swoich bliskich bądź opisują okoliczności ich aresztowania, co stanowi ich własny wkład w badania i pomaga nadać twarz nazwiskom występującym w bazach.
Prowadzenie badań nad ofiarami nazistowskich prześladowań stało się powszechnie dostępne dzięki dostępowi do informacji w Internecie. Jednak osoby przeszukujące internetowe archiwa na własną rękę często nie znajdują wszystkich odpowiedzi. Dzieje się tak, ponieważ bazy danych muzeów, archiwów i miejsc pamięci z reguły nie są w pełni dostępne dla osób prywatnych z uwagi na przepisy odnośnie ochrony prywatności i danych osobowych. Ponadto dla pełnego zrozumienia takich dokumentów, jak karty z urzędów rejestracyjnych, listy transportowe czy formularze rejestracyjne więźniów niezbędne jest posiadanie specjalistycznej wiedzy.
W zapytaniach kierowanych do osób odpowiedzialnych za archiwa w miejscach pamięci często przewijają się te same kwestie: Jak można odnaleźć grób osoby bliskiej? Czy można dowiedzieć się, w jaki sposób zmarł dany więzień? Dlaczego nie pozostały prawie żadne dokumenty? Strony internetowe często zawierają także przewodniki, jak prowadzić własne badania oraz linki, adresy i sugestie.
Platforma „Research Stories. Tracing the Stories of Concentration Camp Prisoners” to narzędzie cyfrowe Miejsca Pamięci Obozu Koncentracyjnego Flossenbürg oraz Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau dostępne w trzech językach: polskim, angielskim i niemieckim. Strona będzie sukcesywnie uzupełniana o nowe historie poszukiwań.