Memoria [PL] Nr 72 (09/2023) | Page 16

UKRAIŃSKIE ARCHIWA

DOTYCZĄCE HOLOKAUSTU

DOSTĘPNE ONLINE

Od ponad 25 lat Amerykańskie United States Holocaust Memorial Museum (USHMM) współpracuje z Ukraińskim Archiwum Państwowym przy tworzeniu kopii ponad 10 milionów stron dokumentów powiązanych z Holokaustem. Obecnie, w momencie krytycznym dla historii Ukrainy z powodu niesprowokowanej agresji Rosji, kopie dokumentów w formie cyfrowej są po raz pierwszy udostępniane naukowcom, historykom, osobom badającym własne drzewa genealogiczne oraz wszystkim zainteresowanym.

Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie

Łatwy dostęp do pierwszego miliona stron jest obecnie możliwy za pośrednictwem strony ushmm.org/ukrainearchive. Muzeum planuje co miesiąc umieszczać na stronie nowe dokumenty, do momentu aż całe zbiory ukraińskiego archiwum będą dostępne online.

„Po czterech miesiącach wojny w Ukrainie oraz mając na uwagę możliwość jeszcze bardziej ukierunkowanych ataków na ukraińskie ośrodki kultury, w tym muzea i archiwa, koniecznością z historycznego punktu widzenia jest udostępnianie tych materiałów w formie cyfrowej”, mówi Rebecca Boehling, Dyrektorka działającego pod egidą Muzeum Narodowego Instytutu Dokumentacji Holokaustu Davida M. Rubensteina. „Chcemy ułatwić dostęp do tych materiałów oraz upewnić się, że w tej formie przetrwają, nawet jeśli oryginalne dokumenty zostaną zniszczone”.

W archiwach przechowywane są materiały historyczne sprzed Holokaustu oraz te pochodzące z tego okresu oraz z kolejnych lat.

Odnoszą się one do takich zagadnień, jak:

•działalność żydowskich organizacji politycznych, kulturalnych, edukacyjnych i charytatywnych;

•informacje na temat osób prywatnych, dane ze spisów powszechnych, dane demograficzne, listy nazwisk, teczki osobowe itp.;

•pogromy podczas rosyjskiej wojny domowej, zamykanie synagog oraz rozwiązywanie społeczności żydowskich przez władze radzieckie, dane demograficzne i statystyczne oraz inne dokumenty;

•administracja wprowadzona przez nazistowskie Niemcy w okupowanej Ukrainie oraz ukraińska policja pomocnicza;

•getta żydowskie;

•kwestie powojenne, takie jak radzieckie dochodzenia w sprawie zbrodni wojennych popełnionych przez Niemców oraz ich sojuszników na okupowanych terenach, powrót ewakuowanej ludności, przywrócenie własności żydowskiej, procesy zbrodniarzy wojennych oraz radziecki antysemityzm.

Przed wojną Ukraina była w Europie jednym z krajów o największej populacji żydowskiej i na jej terenie miało miejsce wiele wydarzeń krytycznych dla historii Holokaustu, w tym początek nazistowskich systemowych mordów masowych na Żydach po ataku na Związek Radziecki w 1941 roku. Na terenach znajdujących się w granicach obecnej Ukrainy zamordowano co najmniej 1,5 miliona Żydów.

W wąwozie Babi Jar położonym na przedmieściach Kijowa w przeciągu zaledwie dwóch dni rozstrzelano ponad 33 000 Żydów. Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski we wrześniu zeszłego roku odwiedził Muzeum w ramach upamiętnienia osiemdziesiątej rocznicy tych tragicznych wydarzeń.

Prace prowadzone przez Muzeum w Ukrainie rozpoczęły się po upadku Związku Radzieckiego. Wtedy po raz pierwszy Muzeum uzyskało dostęp do ukraińskich archiwów, a naukowcy mogli swobodnie prowadzić swoje badania bez konieczności przestrzegania ograniczeń nakładanych przez władze radzieckie oraz w atmosferze wolnej od propagandy, która zniekształcała dyskurs publiczny na temat Holokaustu i wojny. W czasach radzieckich nie indywidualizowano Żydów jako ofiar – wszyscy zabici przez Niemców oraz ich sojuszników było kolektywnie określani „ofiarami faszyzmu” bądź „pokojowo nastawionymi radzieckimi cywilami”.

Amerykańskie Muzeum i Miejsce Pamięci Holokaustu the United States Holocaust Memorial Museum to bezpartyjna instytucja federalna, narodowy pomnik ofiar Holokaustu stworzony, by zapewnić kontynuację pamięci o Holokauście, jego zrozumienie oraz odniesienia do teraźniejszości. Poprzez siłę historii Holokaustu Muzeum motywuje przywódców oraz osoby prywatne na całym świecie do przyjęcia krytycznej postawy wobec ich roli w społeczeństwie oraz do stawiania czoła antysemityzmowi i innym przejawom nienawiści, do zapobiegania ludobójstwu oraz występowania na rzecz godności ludzkiej. Więcej informacji na stronie ushmm.org.