79. ROCZNICA
LIKWIDACJI OBOZU ROMÓW
W AUSCHWITZ
Przy pomniku upamiętniającym zagładę Romów i Sinti, na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz II-Birkenau, spotkało się kilkaset osób - przedstawiciele władz państwowych, organizacji międzynarodowych, ambasadorowie i dyplomaci, politycy, przedstawiciele władz lokalnych, instytucji i muzeów, które następnie oddały hołd Ofiarom i złożyły wieńce.
Jestem bardzo poruszona i wzruszona, że dziś - z okazji Europejskiego Dnia Pamięci o Holokauście Sinti i Romów - mogę przemawiać do Państwa jako przedstawicielka naszych ocalałych – mówiła podczas obchodów Gerda Pohl.
Mówiąc o historii swojej rodziny wspominała: – Mój zmarły mąż Horst Pohl walczył o życie tutaj, w Auschwitz. Dlatego jest dla mnie szczególnie ważne, aby pamiętać o Holokauście na Sinti i Romach właśnie w tym miejscu – podkreślała. W swoim wystąpieniu nawiązywała do problemu dyskryminacji i wykluczeń: – Musimy jednak uważać, by nie zaczęły się one ponownie. […] Dlatego proszę was z całego serca, walczcie z rasizmem, gdziekolwiek go napotkacie. Przede wszystkim chciałabym zaapelować do młodych ludzi: To w waszych rękach leży przyszłość Niemiec, Europy i całego świata – mówiła.
Nawiązując do historii, Roman Kwiatkowski, Prezes Stowarzyszenia Romów w Polsce mówił: – Zbrodnicza ideologia nazizmu w ten sposób chciała wymazać z mapy Europy naród, który w jej historii istniał od prawie 700 lat. Ale Romowie i Sinti przetrwali Zagładę, tak jak przetrwali każdy okres prześladowań i wykluczeń. […] Przetrwali także po to, by teraz dać świadectwo prawdy o czasach pogardy i ich skutkach. Cieszy nas, że każdego roku coraz więcej młodzieży jest tu z nami – zauważył Roman Kwiatkowski.
Zapowiadając przyszłoroczną okrągłą rocznicę, Roman Kwiatkowski podkreślał: – Za rok czeka nas 80 rocznica Zagłady Zigeunerlager Auschwitz-Birkenau. Mam nadzieję, że spotkamy się wówczas wolni od wielu obaw, które dziś nam towarzyszą, a wspomnienie Holokaustu będzie przede wszystkim lekcją historii i pamięci, a nie ostrzeżeniem przed nowym zagrożeniem fanatyzmu i rasizmu. Przyszłe pokolenia nigdy nie mogą doświadczyć losu swoich przodków, za to jesteśmy wszyscy przed nimi odpowiedzialni – apelował Prezes Stowarzyszenia Romów w Polsce.
Głos zabrał także Romani Rose, przewodniczący Centralnej Rady Niemieckich Sinti i Romów: – Auschwitz jest symbolem cezury w historii cywilizacji i zbrodni przeciwko ludzkości dokonanej przez nazistów wobec 500 000 Sinti i Romów oraz 6 milionów Żydów. […] Z wielkim niepokojem obserwujemy dziś, jak antydemokratyczne postawy i brutalny prawicowy ekstremizm rozprzestrzeniają się w całej Europie – mówił Rose.
W swoim wystąpieniu Rose nawiązywał również do sytuacji obecnej: – Na przykład w Europie Wschodniej duża część Romów żyje w warunkach przypominających apartheid i jest wykluczona w obszarach edukacji, mieszkalnictwa, zatrudnienia i opieki zdrowotnej. Najnowsze raporty Agencji Praw Podstawowych UE z 2022 r. wyraźnie pokazują zakres wykluczenia antycygańskiego: ponad 80% mniejszości romskiej, zwłaszcza w Europie Środkowej i Wschodniej, jest zagrożonych ubóstwem, a 50% cierpi z powodu poważnych trudności materialnych. Segregacja edukacyjna nawet wzrosła w ostatnich latach, a ponad 50% romskich dzieci i młodzieży uczęszcza do segregowanych instytucji edukacyjnych, na przykład w Bułgarii i na Słowacji. W Rumunii 40% gospodarstw domowych mniejszości nadal nie ma dostępu do czystej wody pitnej – zaznaczył przewodniczący Centralnej Rady Niemieckich Sinti i Romów.
– Unia Europejska z dumą powołuje się na Kartę, dla której prawa człowieka są fundamentalne. Z tego właśnie powodu zadaniem demokratycznych państw musi być dalsze nieignorowanie poniżających i nieludzkich warunków wobec naszej mniejszości w ich krajach – apelował Romani Rose.
O pamięci i jej współczesnych implikacjach mówiła Nicola Beer, wiceprzewodnicząca Parlamentu Europejskiego. – Pamięć o Holokauście jest dziś konieczna. Niezbędna. Okrucieństwa II Wojny Światowej nauczyły nas jednej podstawowej lekcji: nigdy więcej! Potrzebujemy przypominania zarówno dziś, jak i w przyszłości, że te niewybaczalne akty
przeciwko ludzkości nigdy nie powinny się powtórzyć w Europie ani w żadnej innej części świata. Naszym obowiązkiem
i odpowiedzialnością jest pamięć. Naszą
„Obóz rodzinny dla Cyganów”, tzw. Zigeunerfamilienlager, znajdujący się w obozie Auschwitz II-Birkenau, został zlikwidowany przez Niemców w nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 r. Wtedy to zamordowano w komorach gazowych około 4,3 tysiąca dzieci, kobiet i mężczyzn - ostatnich romskich więźniów obozu. 2 sierpnia obchodzony jest jako Dzień Pamięci o Zagładzie Sinti i Romów.
Miejsce Pamięci Auschwitz