„Proszę sobie wyobrazić reakcję pasjonata, kolekcjonera regionaliów, który pewnego pochmurnego dnia, siedząc w swoim pokoju, otrzymuje od kolegi z Kanady wiadomość z załącznikiem. Po jego otwarciu ukazują się zdjęcia bardzo znaczącego w historii miasta i kraju wydarzenia, z którego znana dotychczas dokumentacja fotograficzna jest bardzo skąpa” – napisał Marek Tomaszewski we wstępie do książki.
W odnalezionym albumie znajduje się 96 fotografii. „To pamiątka z czasów służby, należąca zapewne do jednego
z funkcjonariuszy oddziału niemieckiej policji porządkowej (Schutzpolizei), stacjonującego w 1940 roku w dolnych koszarach przy ulicy Chyszowskiej (obecnie Mościckiego) w Tarnowie. Jego jednostka eskortowała 14 czerwca tegoż roku kolumnę więźniów idących spod tarnowskiej łaźni, ulicami Dębową, Wałową i Krakowską, na rampę kolejową przy dzisiejszej ulicy Bartla” – czytamy we wstępie.
Zdjęcia przedstawiają też funkcjonariuszy Schutzpolizei z dolnych koszar w Tarnowie, przejazd oddziału przez Zakliczyn oraz sceny związane z drugim transportem
z Wiśnicza do KL Auschwitz 20 czerwca 1940 r. Dotąd historykom znanych było zaledwie kilka fotografii z tamtych tragicznych wydarzeń. Teraz możemy zobaczyć album, który jest jednocześnie bardzo istotnym źródłem historycznym.
Zdaniem dyrektora Muzeum Auschwitz dr. Piotra M. A. Cywińskiego, znaczenie tego odkrycia wykracza zdecydowanie poza kontekst regionalny. – To wydarzenie na skalę porównywalną z odnalezieniem tzw. albumu Lily Jacob z transportami Żydów węgierskich do Auschwitz II-Birkenau lub albumu Karla Höckera ze zdjęciami załogi SS z obozu Auschwitz. Marek Tomaszewski przekazał Muzeum wysokiej jakości skany całej kolekcji, dzięki czemu staną się one wizualnymi dokumentami obrazującymi początki Auschwitz i historii więźniów, ofiar tego obozu – powiedział Piotr Cywiński.
Kierownik Archiwum Muzeum dr Wojciech Płosa podkreślił, że z punktu widzenia historii największego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego
i zagłady szczególnie przykuwają uwagę te zdjęcia, które pokazują więźniów w drodze do obozu: – Żaden z tych mężczyzn, którzy wczesnym rankiem 14 czerwca 1940 roku szli pod liczną zbrojną niemiecką eskortą na dworzec kolejowy w Tarnowie, nie wiedział, jaki będzie cel ich podróży. Wielu z nich miało już nigdy nie wrócić do swoich bliskich. Wielu po długich cierpieniach
w Auschwitz i innych obozach szczęśliwie przeżyło czas II wojny światowej.
– Fotografii tych nie wykonano po to, aby były hołdem dla więźniów i ofiar Auschwitz, ale – zapewne wbrew woli ich autora – czymś takim właśnie są i to jest największa wartość tych zdjęć – podkreślił Wojciech Płosa.
W publikacji „Tarnów – KL Auschwitz. Pierwszy transport do Piekła” znajdują się także porównawcze zdjęcia współczesnego Tarnowa, relacje Ocalałych z pierwszego transportu Polaków do Auschwitz, jak również dokumenty i komentarz historyczny. Publikacja jest dostępna
w księgarni internetowej Muzeum.
Więcej o historii pierwszych Polaków obozie Auschwitz opowiadamy w naszej lekcji internetowej oraz w podcaście z cyklu „O Auschwitz”.
ODNALEZIONO UNIKATOWE FOTOGRAFIE Z DEPORTACJI PIERWSZYCH POLAKÓW
DO OBOZU AUSCHWITZ
Odnaleziono i opublikowano wyjątkową kolekcję zdjęć przedstawiających deportację pierwszych Polaków do tworzonego niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz, która miała miejsce 83 lata temu, 14 czerwca 1940 r. Cyfrowe reprodukcje tych szczególnych dokumentów przekazał do Muzeum tarnowski kolekcjoner Marek Tomaszewski, autor publikacji „Tarnów – KL Auschwitz. Pierwszy transport do Piekła”.
Paweł Sawicki