NAUCZYCIELE I PRZYSZŁOŚĆ EDUKACJI O HOLOKAUŚCIE
Konieczność bronienia faktów przybrała na sile, a szczegółowe nauczanie o prawdzie stanowi jeden z najskuteczniejszych sposobów przeciwdziałania zniekształcaniu obrazu Holokaustu. Główną rolę odgrywają tu nauczyciele.
Chorwacka prezydencja Sojuszu IHRA stanowiła kontynuację międzynarodowej współpracy na poziomie regionalnym poprzez inicjowanie dialogu edukacyjnego pomiędzy krajami posiadającymi różne oraz niełatwe wspomnienia, stawiając nauczycieli na czele wysiłków podejmowanych na rzecz przeciwdziałania zniekształcaniu obrazu Holokaustu. Od 2015 roku w ramach programu Holocaust as
a Starting Point (Holokaust jako punkt wyjścia) tworzonego przez francuskie muzeum i miejsce pamięci Mémorial de la Shoah, prowadzone są seminaria regionalne adresowane do nauczycieli szkół podstawowych i średnich z różnych krajów. Podjęto współpracę z różnymi organizacjami społeczeństwa obywatelskiego oraz takimi organami, jak Agencja Edukacyjna
i Szkolenia Nauczycieli ETTA, w ramach której seminaria zorganizowane zostały
w Trieście we Włoszech oraz w Belgradzie
w Serbii. Celem seminariów było promowanie kreatywnych sposobów nauczania oraz uczenia się o prawdziwej historii Holokaustu, co stanowi kluczową rolę w budowaniu wartości u współczesnej młodzieży.
Szóste forum dialogu, które odbyło się
w ramach programu Holocaust as a Starting Point poświęcone było sposobom nauczania oraz uczenia się o historycznej złożoności Holokaustu. Zostało zorganizowane przez Mémorial de la Shoah, Chorwacką Agencję Edukacyjną i Szkolenia Nauczycieli, Włoskie Ministerstwo Edukacji oraz Słoweński Instytut Edukacyjny. W dniach 29-31 marca 2023 roku w dialog zaangażowali się wykładowcy oraz gospodarze warsztatów, wraz z przedstawicielami wielu krajów, międzynarodowymi ekspertami, teoretykami i praktykami w zakresie edukacji o Holokauście, badań
i upamiętnienia. W seminarium udział wzięło około 40 nauczycieli różnych przedmiotów ze szkół podstawowych
i średnich.
W ramach dyskusji zgłębiano złożone historie, od przemocy politycznej po prace artystyczne związane z tematyką Holokaustu. Profesor Raoul Pupo
z Uniwersytetu w Trieście poprowadził wykład pod tytułem „Od pory płomieni po porę masakry” poświęcony przejawom przemocy w rejonie północnego Adriatyku od czasów Wielkiej Wojny po kapitulację Włoch w 1943 roku. Valerija Turk-Presečki, nauczycielka z Chorwacji, poprowadziła warsztaty pod tytułem „Eva Fisher: Holokaust w kolorach”. Warsztaty kolejnej chorwackiej nauczycielki, Margarety Đordić, dotyczyły wykorzystania filmu w edukacji
o Holokauście i oparte były na obrazie „Il Giardino Dei Finzi-Contini” inspirowanym powieścią z 1962 roku o tym samym tytule.
Uczestnicy mieli także możliwość odwiedzenia obozu koncentracyjnego Risiera Di San Sabba w Trieście, gdzie
w czasach nazistowskich Żydzi, Chorwaci oraz Słoweńcy poddawani byli torturom oraz zabijani.
Kilka tygodni wcześniej odbyło się inne seminarium, tym razem w Belgradzie.
W ramach dziewiątego regionalnego forum dialogu zorganizowano warsztaty dające uczestnikom możliwość spojrzenia na wydarzenia powiązane z drugą wojną światową w Europie południowo-wschodniej z szerszej perspektywy. Seminarium zorganizowane zostało we współpracy Mémorial de la Shoah, Chorwackiej Agencji Edukacyjnej
i Szkolenia Nauczycieli, Ministerstwa Edukacji Republiki Serbskiej oraz EUROCLIO z Bośni i Hercegowiny w dniach 7-9 marca 2023. Stanowiło ono precedensowe wydarzenie dla seminarium w Trieście
i zaproszono na nie jednakową liczbę nauczycieli ze wszystkich zaangażowanych krajów, tj. z Bośni i Hercegowiny, Chorwacji oraz Serbii. Podobnie jak w przypadku seminarium w Trieście, w belgradzkim wydarzeniu również wzięło udział wielu ekspertów z dziedziny edukacji
o Holokauście z różnych regionów.
Seminarium poświęcone było problematyce spornych narracji historycznych. Milan Koljanin z Instytutu Historii Nowoczesnej
w Belgradzie mówił o antysemityzmie
w epoce Królestwa byłej Jugosławii, a Goran Hutinec z Wydziału Nauk Humanistycznych
i Społecznych z Zagrzebia zaprezentował tematykę polityki masowych morderstw na okupowanych terenach byłej Jugosławii. Milan Ristović z belgradzkiego Wydziału Filozofii naszkicował problematykę ucieczek żydowskich uchodźców w latach 1941-45. Seminarium stanowiło niezbędny element poszukiwania prawdy edukacyjnej dla Holokaustu, kładąc szczególny nacisk na trudne historie z przeszłości.
Dialog na poziomie regionalnym dał mniej doświadczonym nauczycielom możliwość poznania konstruktywnych sposobów nauczania na temat Holokaustu. W oparciu
o rekomendacje Sojuszu IHRA Loranda Miletić z Agencji Edukacyjnej i Szkolenia Nauczycieli ETTA poprowadziła warsztaty poświęcone edukacji o Holokauście. Kolejnemu tego typu spotkaniu przewodziły Biljana Ristić i Snežana Vuković z serbskiego Ministerstwa Edukacji, które wykorzystały biografię Cadika Danona w ramach sesji opartej na Ramach odniesienia Rady Europy dla kompetencji kultury demokratycznej
w nauczaniu historii.
Seminarium nakreśliło także nowe zagadnienia edukacyjne, takie jak przemoc powiązana z płcią jako broń wojenna, jak również Holokaust w utworach literackich
i fikcji literackiej, przywołując opowiadanie Bife Titanik autorstwa Ivo Andrića. Warsztaty poświęcone Holokaustowi w twórczości fikcyjnej poprowadził Marijo Kosović, nauczyciel z Zagrzebia. Na koniec wydarzenia Dejan Ristić, Dyrektor Muzeum Ludobójstwa w Belgradzie oraz Tomislav Dulić z Uniwersytetu w Uppsala, eksperci związani z tematyką obozu koncentracyjnego Jasenovac, przedstawili uświadamiającą prezentację poświęconą historii obozu oraz najnowszym badaniom prowadzonym w tej tematyce.
W ramach seminarium odbyło się także zwiedzanie studyjne, tym razem obozów przejściowych Staro Sajmište i Autokomanda w Belgradzie, z których Żydzi oraz inne ofiary transportowane były do miejsc zagłady w Serbii.
Przekazywanie prawdy na temat Holokaustu oraz wydarzeń powiązanych z druga wojną światową w atmosferze rosnącego antysemityzmu, rasizmu oraz dyskursu ekstremistycznego w Europie oraz poza jej granicami wiąże się z koniecznością prowadzenia trudnych rozmów na temat przeszłości, które wykraczają poza granice krajów.
IHRA