Memoria [PL] Nr 67 (04/2023) | Page 26

DEPORTACJE DO NISKA. INTERNETOWY PROJEKT EHRI

Jednak niewiele spośród 4750 do 4900 deportowanych osób zakwaterowano w obozie – większość z nich została wypędzona przez SS. Setki osób błąkały się po dystrykcie lubelskim, wiele dotarło do Związku Radzieckiego, gdzie ślad po nich zaginął. 198 mężczyznom udało się wrócić do Wiednia po tym, jak akcja została wstrzymana w marcu 1940 roku.

Najcenniejszym źródłem informacji o całej akcji była korespondencja między deportowanymi a społecznością żydowską w Wiedniu. Obecnie stanowi ona część zbiorów archiwum społeczności żydowskiej w Wiedniu. Wiele z wchodzących w jej skład listów przedstawia los mężczyzn deportowanych z Wiednia, ich desperackie położenie oraz „życie codzienne” w okresie od jesieni 1939 do marca 1940. Kolekcje uzupełniają dokumenty osobiste nielicznych Ocalonych pochodzące z Dokumentationsarchiv des österreichischen Widerstandes (DÖW), Archiwum Arolsen, amerykańskiego US Holocaust Memorial Museum oraz Słowackiego Archiwum Narodowego i dotyczą one deportacji, wypędzenia oraz zesłania do radzieckich gułagów. Dokumenty wchodzące w skład wydania prezentują także całkowicie niezbadane kwestie, takie jak deportacja do Niska austriackich Żydów z Obozu Internowania w mieście Ivančice położonym na terenie Protektoratu Czech i Moraw.

W ramach wydania po raz pierwszy w historii opracowano oraz opublikowano listę wszystkich deportowanych w transportach do Niska. Nazwiska tych, którzy zginęli w Holokauście powiązano z bazą ofiar DÖW. Ponadto zebrano krótkie noty biograficzne ponad 150 deportowanych, których nazwiska pojawiają się w dokumentach.

Wydanie internetowe stanowi wprowadzenie do tej tematyki oraz przedstawia pewne kwestie związane z transportami do Niska. Opatrzone zostało artykułami wstępnymi autorstwa Winfrieda Garschy, Dietera Hechta oraz Wolfganga Schellenbachera, w których przedstawiają oni swoje uwagi na temat standardów wydawniczych. Rozbudowany indeks pokazuje siłę powiązań z Portalem EHRI.

Źródło to łączy w sobie opatrzone adnotacjami dokumenty z różnych krajów. W nadchodzących latach będzie ono regularnie rozbudowywane, by zwrócić uwagę badaczy na problem niewystarczającego wykorzystania świadectw ofiar oraz na losy deportowanych w tym przygranicznym regionie.

Wydanie jest dostępne wyłącznie w języku niemieckim.

Wejdź na Von Wien ins Nirgendwo: Die Nisko-Deportationen

Po ataku na Polskę we wrześniu 1939 roku nazistowscy przywódcy zyskali możliwość przeprowadzania deportacji Żydów na podbite tereny. W drugiej połowie października 1939 roku Centralny Urząd Emigracji Żydowskiej deportował 1500 żydowskich mężczyzn z Wiednia do miejscowości Nisko położonej we wschodniej Polsce nad rzeką San. Kolejne transporty przybyły do Niska z Ostrawy Morawskiej w Czechach oraz

z Katowic.  

EHRI