Memoria [PL] Nr 61 (10/2022) | Page 20

ARGENTYNA

PAMIĘĆ DLA ŚWIATA

W epoce ostatniej dyktatury cywilno-wojskowej w Argentynie, tj. w latach 1976-1983, na terenie kraju działało ponad 700 nielegalnych ośrodków odosobnienia. Jednym z nich była Kwatera Oficerska Szkoły Mechaniki Marynarki Wojennej (ESMA), imponujący kompleks ponad 30 budynków położonych na 17 hektarach gruntu i zlokalizowany w Buenos Aires w Argentynie. W Centrum Podziemnym funkcjonującym w ramach Kwatery Oficerskiej ESMA oficerowie oraz podoficerowie Argentyńskiej Marynarki Wojennej przetrzymywali, torturowali oraz zamordowali ponad 5000 osób, przeprowadzali egzekucje dzieci urodzonych w niewoli, stosowali przemoc seksualną oraz związaną z płcią, zmuszali przetrzymywane osoby, uznawane za zaginione, do wszelkiego rodzaju prac, a także przeprowadzali zorganizowane akcje kradzieży mienia oraz nieruchomości należących do ofiar.

Dziś w budynku tym działa Muzeum i Miejsce Pamięci – Dawny Ośrodek Odosobnienia, Tortur i Eksterminacji ESMA. Powstał on w odpowiedzi na powszechną potrzebę uczczenia tamtych tragedii i stanowi wyraz poparcia dla słów “Nigdy Więcej”, którymi państwo kieruje się w swojej polityce. Projekt ten uzyskał niemal jednogłośne poparcie społeczeństwa.

Muzeum to, otwarte w 2015 roku, nie tylko stanowi symbol tamtych wydarzeń oraz jest ich świadkiem, lecz także odgrywa istotną rolę w opracowywaniu polityki państwa argentyńskiego w zakresie Praw Człowieka. To fundamentalne narzędzie Upamiętnienia, Prawdy oraz Sprawiedliwości, również w dziedzinie edukacji oraz budowania społeczeństwa obywatelskiego.

Wystawa główna nawiązuje do zbrodni doprowadzania do przymusowego odosobnienia obywateli, a ponadto Muzeum przyczynia się do szerzenia międzynarodowej świadomości tej zbrodni oraz jej przeciwdziałania oraz ukazuje porozumienie obywatelskie jako środek do osiągnięcia sprawiedliwości. W związku z tym Muzeum zgłosiło swoją kandydaturę do wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, gdyż celem tej inicjatywy jest ochrona miejsc pamięci tworzących światowe dziedzictwo, takich jak Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau.

Celem projektu jest jeszcze wyraźniejsze wyeksponowanie wartości, które przyświecają zgłoszonej kandydaturze oraz podkreślenie wysiłków organizacji działających w dziedzinie Praw Człowieka, jak i samych Ocalonych oraz ich rodzin. Wierzymy jednak również, że umieszczenie Muzeum na liście światowego dziedzictwa umożliwi rozszerzenie oraz pogłębienie debaty odnośnie Dziedzictwa oraz Praw Człowieka. Jest to kwestia fundamentalna, ponieważ jako przedstawiciele Ameryki Łacińskiej jesteśmy w stanie oraz musimy wnieść w tę dyskusję tematy, które nie zostały wystarczająco uwidocznione, a są niezbędne dla wypracowania całościowego podejścia do tej kwestii.

Z drugiej strony nasza kandydatura wzmocni Muzeum w kwestiach instytucjonalnych, ponieważ nakłada na nas obowiązek pogłębionego planowania strategicznego oraz przestrzegania zapisów, w związku z którymi została powołana. Pozwoli ona również jeszcze bardziej docenić starania pracowników Muzeum oraz ich cennego wkładu w krajową, regionalną oraz międzynarodową współpracę techniczną z innymi muzeami oraz Miejscami Pamięci w Argentynie, krajach Mercosuru oraz na całym świecie.

Po spełnieniu wymogów technicznych, społecznych, dyplomatycznych oraz politycznych UNESCO, ostateczny wniosek o nominację został zaprezentowany przed Komitetem Światowego Dziedzictwa UNESCO w połowie stycznia 2022, a działania w tym zakresie podejmowane będą do czerwca 2023, kiedy to w ramach sesji Komitetu przeprowadzona zostanie narada końcowa.

Na chwilę obecną złożony wniosek stanowi dla Muzeum bardzo cenne narzędzie, ponieważ dzięki niemu wdrożono sieć połączeń oraz dialogu pomiędzy różnymi sektorami oraz działaczami z całego świata, które umożliwiły wzbogacenie oraz rozszerzenie sposobu postrzegania naszej instytucji. Organizacje Praw Człowieka, Ocaleni, naukowcy, pracownicy innych muzeów oraz miejsc pamięci, stowarzyszenia miast, parlamenty narodowe, regionalne i międzynarodowe, organizacje transfeministyczne oraz ruchy społeczne to tylko kilka przykładów sektorów, których wsparcie pozyskaliśmy.

Widać więc wyraźnie, iż nasza kandydatura stanowi dla nas wyzwanie natury politycznej, społecznej i kulturowej, będące wyrazem głębokiego porozumienia między wszystkimi Argentyńczykami, reprezentowanymi przez Państwo Narodowe. Jednak jednocześnie uważamy, iż nasza decyzja przyczyni się nie tylko do ochrony przestrzeni ESMA oraz innych miejsc pamięci w naszym kraju i regionie, a co za tym idzie naszych demokracji, lecz w ostatecznym rozrachunku wyraźnie wpłynie na całą Ludzkość.

* Mayaki Gorosito jest Dyrektorem Wykonawczym Muzeum i Miejsca Pamięci – Dawnego Ośrodka Odosobnienia, Tortur i Eksterminacji ESMA.

Mayki Gorosito *

Magazyn „Memoria” poświęcony jest kwestiom związanym przede wszystkim z upamiętnieniem drugiej wojny światowej, Holokaustu oraz Auschwitz. Refleksje nad historią oraz ochrona pamięci tamtego okresu wywierają wpływ na wiele osób. Poniżej przedstawiamy artykuł autorstwa Mayakiego Gorosito, który otrzymaliśmy od argentyńskiego Muzeum i Miejsca Pamięci ESMA ubiegającego się o wpis na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, dla którego Auschwitz stanowiło ważne źródło inspiracji.