„ŚWIADKOWIE Z DNA PIEKŁA. HISTORIA SONDERKOMMANDO
W KL AUSCHWITZ”
Książka jest efektem kilkuletnich badań dr. Bartosika z Centrum Badań Muzeum nad dokumentacją archiwalną przechowywaną w Archiwum Miejsca Pamięci. Całość opracowanego materiału stanowi najpełniejszą powstałą do tej pory rekonstrukcję dziejów Sonderkommando. Wnikliwa kwerenda umożliwiła uzupełnienie wielu luk w jego historii.
Opracowanie składa się z obszernego rysu historycznego, wyboru materiałów źródłowych, kalendarium wydarzeń
w Sonderkommando, bibliografii i indeksu nazwiskowego. Zasadniczą część tomu stanowi ponad stustronicowa analiza tytułowego zagadnienia, opierająca się głównie na dokumentach sporządzonych w różnych wydziałach administracji niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz. Dr Bartosik dotarł do dokumentów dotąd nieznanych lub pomijanych z uwagi na ich rzekomo niewielką wartość poznawczą przez historyków zajmujących się historią Sonderkommando.
Autor opracowania odnalazł wiele informacji w zupełnie nieoczekiwanych miejscach. Przykładem może być pierwszy publikowany w książce dokument, pochodzący z kwietnia 1942 roku, będący kartą ewidencyjną materiałów wydawanych z magazynu dla grup roboczych zatrudnionych na terenie Birkenau. Znajduje się tam zamówienie na cement i wapno przeznaczone dla Sonderkommando. Innym interesującym przykładem są karty ewidencyjne z aresztu obozowego w bloku 11, na których widnieją nazwiska nieznanych dotąd więźniów tej grupy roboczej. Istotna okazała się również analiza rozkazów komendantury obozu Auschwitz: jeden
z nich zawiera pochwałę dla esesmanów, którzy na terenie przyobozowym złapali dwóch uciekinierów z Sonderkommando.
Odkrycie nazwy „Sonderkommando” na wielu dokumentach nie związanych bezpośrednio z zagładą, pokazało, że
w spuściźnie aktowej SS zachowało się zaskakująco wiele danych na ten temat,
a jednocześnie pozwoliło na uszczegółowienie wielu aspektów związanych z losami tej grupy więźniów. Tam, gdzie odtworzenie niektórych faktów nie było możliwe, Bartosik sięgnął po relacje więźniów spisywane po kryjomu
w obozie oraz powojenne.
W okresie funkcjonowania obozu do obsługi krematoriów i komór gazowych skierowano od około 1800 do 2000 więźniów. Wojnę przeżyło 50-60 członków Sonderkommando.
Książka „Świadkowie z dna piekła” dostępna jest w księgarniach na terenie Muzeum oraz w naszej księgarni internetowej.
PUBLIKACJA W KSIĘGARNI INTERNETOWEJ MUZEUM
„Świadkowie z dna piekła” – monograficzne opracowanie historii Sonderkommando w obozie Auschwitz autorstwa dr. Igora Bartosika – to najnowsza publikacja Muzeum. Ta tzw. grupa specjalna więźniów, składająca się głównie z deportowanych do obozu Żydów, zmuszana była przez Niemców do spalania zwłok ofiar masowej zagłady.
Paweł Sawicki