OPÓR – REPRESJE – DEPORTACJE. WYSTAWA W RAVENSBRÜCK
W ramach obchodów 77. rocznicy wyzwolenia w Miejscu Pamięci Ravensbrück otwarto wystawę poświęconą ok. 9 tysiącom kobiet deportowanych przez Niemców z okupowanej Francji w okresie od stycznia 1942 r. do września 1944 r. w ramach represji na gruncie politycznym. Co najmniej 7000 z nich zostało deportowanych do kobiecego obozu koncentracyjnego w Ravensbrück, a stamtąd często do różnych podobozów. Ponad 1500 kobiet deportowanych z Francji do Ravensbrück nie przeżyło uwięzienia.
Miejsce Pamięci Ravensbrück
Dyrektor Miejsca Pamięci Andrea Genest: ¬– Po kobietach z Polski i Związku Sowieckiego Francuzki stanowiły trzecią co do wielkości grupę narodowościową w obozie koncentracyjnym Ravensbrück. Ze względu na coroczne ‘pielgrzymki’ ocalałych i ich rodzin do miejsc pamięci, wciąż odgrywają one ważną rolę w kulturze pamięci. Podczas gdy do tej pory koncentrowano się na oporze politycznym przeciwko okupacji niemieckiej, na wystawie pokazujemy, że wiele kobiet zostało deportowanych z Francji do obozu koncentracyjnego Ravensbrück przez narodowych socjalistów również z innych powodów. Jesteśmy szczególnie wdzięczni, że wiele rodzin osób prześladowanych udostępniło nam swoje prywatne archiwa oraz służyło radą i wsparciem zespołowi przygotowującemu wystawę.
Większość aresztowanych kobiet walczyła w ruchu oporu przeciwko okupacji niemieckiej we Francji. Grupa więźniarek z Francji nie była jednak jednorodna. Do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück deportowano także Żydówki i Romki. W obozie osadzono również ok. 200 francuskich kobiet pracujących w niemieckim przemyśle zbrojeniowym, aresztowanych za nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy lub podobne rzekome wykroczenia.
Wystawa, oparta na 30 biografiach, rzuca światło na życie i doświadczenia tych kobiet, na ich różne pochodzenie społeczne i narodowe. Pokazuje, jak tradycyjne role płciowe kształtowały kwestie oporu i prześladowania. Poprzez swoje działania, niektóre z kobiet rzuciły wyzwanie tym wzorcom.
Historie kobiet podzielone są na etapy okupacji niemieckiej we Francji, osadzenia w obozie oraz czas po wyzwoleniu. Doświadczenia ilustrują nieznane wcześniej historyczne dokumenty i zdjęć. Innym spojrzeniem na czasy obozowe są prezentowane rysunki (m.in. Violette Lecoq i Jeannette L'Herminier) oraz teksty literackie Micheline Maurel i Charlotte Delbo.
W materiałach wideo o swoim życiu z matkami po wojnie opowiadają niektóre z córek ocalałych kobiet. Na innych stanowiskach wideo prezentowane są fragmenty wywiadów z Francuzkami, które przeżyły obóz koncentracyjny w Ravensbrück i są bohaterkami wystawy: Marie-José Chombart de Lauwe, Anise Postel-Vinay, Germaine Tillion i Marie-Claude Vaillant-Couturier.
Wystawa stanowi przełom w podejściu do przedmiotów i dokumentów historycznych, które nie mogą być prezentowane w oryginale. We współpracy ze szkołą Ernsta Litfassa w Berlinie odtworzono historyczne znaczki, które można zobaczyć na wystawie. Używano ich do fałszowania dokumentów w ruchu oporu. We współpracy z firmą Siemens Mobility GmbH stworzono wydruki 3D małych przedmiotów, które Francuzka Hélène Fauriat wykonała z plastiku, drewna lub metalu jako robotnica przymusowa w podobozie Berlin-Schönefeld. Zwiedzający mogą je dotykać i oglądać z bliska.
Na otwarciu wystawy obecni byli ocalali Lili Leignel, Marie Vaislic i Jean-Claude Passerat. Podczas gdy obie kobiety zostały deportowane z Francji do Ravensbrück jako dzieci, Jean-Claude Passerat urodził się w obozie jako syn francuskiego bojownika ruchu oporu.
Wystawa będzie prezentowana w Miejscu Pamięci Ravensbrück do września, a następnie pojedzie do Francji. Latem wystawie towarzyszyć będzie seria wydarzeń organizowanych we współpracy z ambasadą Francji. Ponadto odbędzie się kilka młodzieżowych projektów wymiany francusko-niemieckiej, które zajmować się będzie tematem wystawy w kontekście regionalnym.
Kuratorkami wystawy „Opór – Depresje – Deportacje” są dyrektor Miejsca Pamięci Andrea Genest, romanistka Mechthild Gilzmer i historyczka Hannah Sprute. Projekt powstał dzięki wsparciu finansowemu Niemieckiego Federalnego Ministerstwa Edukacji i Badań Naukowych.