ŚLADAMI ŻYDOWSKICH DZIECI
W BERLINIE Z WYKORZYSTANIEM SMARTPHONE’A
„Kulki Pamięci” to pięć multimedialnych tras zwiedzania miasta, dzięki którym użytkownicy poznają historie dzieci oraz młodych ludzi ukrywających się w Berlinie, wywiezionych z Niemiec lub zamordowanych przez nazistów podczas Holokaustu.
Podziemna rzeczywistość
Zvi Aviram (1927 – 2020) miał 16 lat, gdy w 1943 roku naziści deportowali jego rodziców do obozu koncentracyjnego Auschwitz. Ukrywał się w wielu miejscach, w tym w szopie w ogrodzie swojej ciotki Marie Grünberg. Wraz z kilkorgiem przyjaciół dołączył także do podziemnej grupy ruchu oporu Chug Chaluzi. Nauczyciel Yizchak Schwerzens utworzyl syjonsityczną grupę mająca za zadanie przygotować młodych ludzi do życia w ukryciu. Projekt „Marbles of Remembrance” zawiera nagrania audio, w których Zvi opowiada o tamtej rzeczywistości. Był on kilkukrotnie aresztowany przez gestapo, jednak udało mu się przeżyć i w 1948 roku wyemigrował do ówczesnej Palestyny. W Izraelu rozpoczął nowe życie, a następnie podzielił się swoimi doświadczeniami jako współczesny świadek.
Hanni Weissenberg (1924 – 2019) również przeszła do podziemia i przez kilka lat sama ukrywała się w Berlinie przed nazistami. Historycy określają berlińczyków ukrywających się w czasie wojny słowem U-Boote, oznaczającym po niemiecku „łodzie podwodne”. Hanni była jedną z nich. Jej rodzice zmarli w Berlinie w roku 1940 i 1943, a babcia została deportowana w 1942. Hanni farbowała włosy na blond, by być trudniejszą do zauważenia i często chowała się w kinach, gdzie ciemność dawała jej schronienie. Później udało jej się otrzymać pocztowe dokumenty tożsamości, które ułatwiły funkcjonowanie w ukryciu. Po wyzwoleniu Hanni zamieszkała z rodziną wuja w Paryżu, gdzie spotkała swojego męża i założyła własną rodzinę. Podążając wirtualną trasą przez Berlin-Wilmersdorf użytkownicy mają możliwość wysłuchać przejmujących nagań audio poświęconych doświadczeniom Hanni.
Oprócz dwóch tras biograficznych Zviego i Hanni aplikacja „Marbles of Remembrance” oferuje również trzy trasy edukacyjne skupiające się na różnych aspektach z życia Żydów w Berlinie w epoce nazistowskiej.
Odkryj nieznaną historię miasta
Archiwa Arolsen podjęły w ramach projektu Marbles of Remembrance współpracę z fabular.ai na zasadzie spin-offu prowadzonego przez Uniwersytet w Bremie. Jej celem było utworzenie wirtualnego czatu dostępnego za darmo w języku niemieckim i angielskim w ramach komunikatora Telegram. Idea projektu Marbles of Remembrance zrodziła się w 2017 roku podczas hackathonu kulturalnego.
- Cyfryzacja oraz innowacyjne formaty są źródłem wielu nowych sposobów opowiadania historii osób prześladowanych przez nazistów w oparciu o dokumenty znajdujące się w naszych archiwach. Projekt „Marbles of Remembrance” oferuje opcję multimedialnego zwiedzania i jest to dla nas nowe rozwiązanie. Historie są opowiadane nie tylko za pośrednictwem wiadomości tekstowych, ale także dokumentów, zdjęć, infografik oraz wiadomości audio – tłumaczy Christian Höschler z Archiwów Arolsen.
Za pośrednictwem projektu studenci oraz wszyscy zainteresowani mogą przy pomocy smartphone’ów przeprowadzać indywidualne wyszukiwanie. Każdy przystanek w ramach odwiedzanej trasy pozwala lepiej zrozumieć losy Zviego, Hanni i innych dzieci. Historie prześladowanych dzieci i młodzieży powstały w oparciu o informacje z kart prowadzonych podczas wojny przez Zrzeszenie Żydów w Niemczech oraz o tak zwane „karty uczniów” stanowiące część zbiorów Archiwów Arolsen. Dzięki tym źródłom projekt „Marbles of Remembrance” przedstawia informacje o 8500 dzieci z Berlina oraz o ponad 340 lokalizacjach i udostępnia je publicznie.
- Dorastamy w epoce internetu i smartphone’ów, to w ten sposób pozyskujemy większość informacji. Bezpośrednia komunikacja poprzez media społecznościowe to część naszej codzienności i sposób, w jaki się uczymy. Wirtualny czat to idealne narzędzie do prowadzenia interaktywnego storytellingu. W ten sposób doświadczamy historii na poziomie bardziej bezpośrednim i emocjonalnym – tłumaczy Nina Hentschel, współzałożycielka i CMO Fabular.ai.
Projekt „Marbles of Remembrance” jest finansowany przez Fundację „Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość”.
Chcesz zobaczyć, jak działa „Marbles of Remembrance”? Wyszukaj @MarblesBot na Telegramie.
W Berlinie opanowanym przez nazistów Hanni Weissenberg i Zvi Aviram ukrywali się w ogrodowych szopach, kinach oraz w mieszkaniach obcych ludzi. Dla młodych Żydów było to w tamtych czasach jedyne rozwiązanie dające szansę na przetrwanie. Zvi i Hanni są bohaterami nowego interaktywnego projektu edukacyjnego zatytułowanego „Marbles of Remembrance” (Kulki Pamięci) stworzonego przez Archiwa Arolsen.
Isabelle Mittermeier, Archiwa Arolsen