a następnie został zastępcą dyrektora Instytutu – po czym został powołany na pierwszego dyrektora Archiwów Yad Vashem.
W ramach projektu zbierania świadectw ocalonych, zorganizowanego przez wyżej wspomnianą trójkę, do końca roku 1947 udało się w Polsce wysłuchać około 7300 historii.
Rachela Auerbach, pisarka i dziennikarka zaangażowana
w działalność podziemnego archiwum Oneg Shabbat kierowanego przez dr. Emanuela Ringelbluma, stała się jednym z ważnych partnerów wspierających trzech historyków w organizacji działalności Żydowskiego Instytutu Historycznego. Auerbach również przeżyła wojnę w ukryciu – po „aryjskiej” stronie Warszawy. Jeszcze w trakcie swojego pobytu w getcie Auerbach zdobyła jedno z najważniejszych wczesnych świadectw ocalenia – liczącą 323 strony historię Yaakova Krzepickiego, uciekiniera
z Treblinki – w okresie między 28 grudnia 1942 a 7 marca 1943 roku. Ona także stała się centralną postacią Żydowskiego Instytutu Historycznego, gdzie opracowała standardy zbierania świadectw ocalonych, a później jako pierwsza stanęła na czele Departamentu Historii Mówionej Instytutu Yad Vashem.
W tym samym czasie, 28 listopada 1945 roku, Israel Kaplan, ocalony z Litwy, został jednym z założycieli i stanął na czele Centralnej Komisji Historycznej She’erit HaPletah z siedzibą
w Monachium, w amerykańskiej części okupowanych Niemiec.
W ciągu kolejnych trzech lat pracownicy komisji zebrali ponad 2500 świadectw ocalonych.
W zbliżonym okresie ocaleni z Holokaustu organizowali podobne projekty w Paryżu i Budapeszcie, a Leib Koniuchowsky zbierał szczegółowe historie ocalonych na Litwie. W ramach wyżej wymienionych projektów spisano wiele tysięcy świadectw ocalonych, a także zebrano wiele dodatkowych dokumentów, które weszły w skład formujących się archiwów Zagłady.
Tak jak już zostało to wspomniane, Kermisz, Blumenthal i Auerbach stali się centralnymi postaciami Instytutu Yad Vashem już na samym początku jego działalności. Friedman pozostał w stałym kontakcie z Instytutem aż do swojej przedwczesnej śmierci w 1960 roku, zarządzając wspólnym projektem dokumentalnym Instytutu Yad Vashem oraz YIVO w Nowym Jorku, jak również opracowując nowatorskie artykuły poświęcone metodyce do pierwszych wydań Yad Vashem Studies. Archiwum Komisji Historycznej Kaplana stało się jednym z ważniejszych wczesnych zbiorów złożonych w Archiwum Instytutu Yad Vashem; wyboru dokonał Kermisz, a Koniuchowsky ofiarował tę kolekcję Instytutowi Yad Vashem w 1989 roku.
Inni ocaleni również odegrali ważną role w promowaniu zbierania świadectw oraz rozwijaniu archiwum Yad Vashem i opracowywaniu metod badawczych. Wśród nich znalazł się Dr Shaul Esh, który uciekł z Niemiec w przeddzień wybuchu Drugiej Wojny Światowej i został pierwszym Redaktorem Publikacji Yad Vashem oraz Redaktorem Yad Vashem Studies; Dr Nathan Eck, ocalony z Warszawy, który zaangażował się w działalność badawczą i redagował Yad Vashem Bulletin, a następnie przez niedługi czas działał jako redaktor Yad Vashem Studies; ponadto należy wspomnieć Dr Meira (Marka) Dworżeckiego, ocalonego z Wilna, który był członkiem Dyrekcji Instytutu Yad Vashem i powołał pierwszą izraelską katedrę studiów nad Holocaustem na Uniwersytecie Bar-Ilan.
To inicjatywa, szczęście, a czasem także wsparcie innych pomogły tym postaciom przetrwać okres Holocaustu, a wyjątkowa wizja doprowadziła ich do idei zbierania świadectw ocalonych zaraz po wyzwoleniu, dzięki czemu stworzyli podwaliny pod badania nad Holocaustem. Ich nowatorskiej roli twórców wspomnianych fundamentów należy się uznanie, a ich spuścizna przetrwała pod postacią działalności Instytutu Yad Vashem oraz innych placówek akademickich na całym świecie do dnia dzisiejszego.
Autor jest Starszym Historykiem Międzynarodowego Instytutu Badań nad Holocaustem oraz Redaktorem Naczelnym Yad Vashem Studies.
Josef Kermisz. Zdjęcie publikujemy dzięki uprzejmości Archiwum Yad Vashem
Wykład Nachuma Blumentala
w Żydowskiej Komisji Historycznej
w Łodzi (grudzień 1945 roku). Zdjęcie publikujemy dzięki uprzejmości Archiwum Yad Vashem