Memoria [PL] Nr. 3 / Grudzień 2017 | Page 28

Żydowscy pacjenci byli mordowani w wyniku T4 lub zamykani

w specjalnych szpitalach, a następnie najprawdopodobniej deportowani do obozów zagłady bądź obozów koncentracyjnych.

Z kolei w Polsce, jak tłumaczył Filip Marcinowski, jeden z prelegentów, pacjenci zakładów psychiatrycznych byli rozstrzeliwani przez oddziały SS od samego początku niemieckiej okupacji kraju. Następnie narodowosocjalistyczny okupant dopuszczał się zagazowywania części pacjentów w ciężarówkach, podczas gdy innych deportowano do Auschwitz-Birkenau i tam zabijano.

Björn Felder przedstawił sytuację krajów bałtyckich, gdzie stosowano podobne środki, mimo że do okupacji doszło w późniejszym okresie, podczas ataku na Związek Radziecki w 1941 roku. W tym regionie eksterminacja osób z niepełnosprawnościami zaczęła się natychmiast po rozpoczęciu okupacji i początkowo przybrała formę przypadkowego masowego rozstrzeliwania równolegle do mordowania populacji żydowskiej.

W kolejnej części konferencji Sara Berger zaprezentowała wyniki własnego badania poświęconego działaniom załogi T4 – sprawcom masowego mordu na osobach z niepełnosprawnościami w Rzeszy Niemieckiej i Austrii podczas późniejszej Aktion Reinhardt. Wykorzystywali oni doświadczenie zdobyte w trakcie przeprowadzania masowych zabójstw podczas mordowania Żydów deportowanych do obozów zagłady. Zaobserwować można związek między obydwoma a wydarzeniami, a kontekst mordu na osobach z niepełnosprawnościami oraz Holocaustu to złożona kwestia: żydowscy pacjenci zostali objęci Aktion T4, a następnie 14f13 (mord na więźniach obozów koncentracyjnych z wykorzystaniem śmiercionośnej infrastruktury Aktion T4). Pacjenci pochodzenia żydowskiego byli również zabijani podczas masowych mordów na terenach okupowanej Europy wschodniej, a wykorzystywane metody wskazują na wzajemne połączenie tych dwóch zbrodni. Jednak wraz z prawdopodobnymi podobieństwami należy rozważyć różnice w motywacji. Zdaniem Yehudy Bauera, Honorowego Przewodniczącego Sojuszu IHRA oraz uznanego eksperta z dziedziny historii Holocaustu, w tym zakresie wciąż pozostaje do zbadania wiele kwestii. Opinię tę wyraził on w swoim końcowym wystąpieniu, w którym przedstawił imponujące podsumowanie kontekstu tych zbrodni w odniesieniu do historii i ideologii Trzeciej Rzeszy.

Konferencję zakończyły prezentacje dotyczące pracy pedagogicznej prowadzonej przez takie instytucje, jak Miejsce Pamięci Hartheim (Austria), Miejsce Pamięci Hadamar oraz Topographie des Terrors (obydwa w Niemczech), Yad Vashem (Izrael), a także Duński Instytut Studiów Międzynarodowych.

Materiały konferencyjne zostaną opublikowane przez Sojusz IHRA 2019.

9