Memoria [PL] Nr 26 (11/2019) | Page 17

Wszystkie zdjęcia w artykule: Jarosław Praszkiewicz

W referacie "O historii KL Plaszow w piśmiennictwie naukowym i publicystyce prasowej (1945-2007)", opartym na pracach historycznych, popularno-naukowych, przewodnikach po upamiętnionych miejscach męczeństwa i prasie lokalnej, jego autorka Katarzyna Kocik krytycznie poddaje analizie powojenny przekaz o funkcjonowaniu tego niemieckiego obozu koncentracyjnego, zawierający często nieprawdziwe, zniekształcone informacje. Takie ujęcie pozwala na prześledzenie ewolucji sposobu myślenia o Zagładzie także w perspektywie lokalnej.

W referacie "Zanim powstało muzeum. Historia upamiętniania miejsca zagłady w Bełżcu" Tomasz Hanejko zarysował powojenną historię miejsca po byłym niemieckim obozie zagłady w Bełżcu akcentując, że na długo popadło ono w zapomnienie, ulegało dewastacji i próbom zmazywania śladów i pamięci. Dopiero w 1963 r. powstał pierwszy pomnik ogólnie upamiętniający ofiary. Umieszczone tablice zawierały jednak błędy informacyjne i nie wspomniały, że zdecydowana większość pomordowanych to Żydzi polscy. Nowe założenie pomnikowe, odsłonięte w czerwcu 2004 r., w przeciwieństwie do wcześniejszego, objęło cały obszar byłego obozu, w tym przede wszystkim teren, gdzie do dzisiaj spoczywają szczątki ofiar. Jest ono ciekawą formą wyrażenia doświadczenia Zagłady i w sposób symboliczny nawiązuje do topografii obozu, jego funkcji oraz tradycji i religii żydowskiej. Pierwszy dzień konferencji zakończył wykład Marcina Michniowskiego "40-lecie Muzeum Martyrologii Pod Zegarem", w którym omówił historię i działalność wystawienniczą, wydawniczą, edukacyjną i upamiętniającą tego ważnego w Lublinie miejsca pamięci, które powstało w 1979 r. na terenie byłego aresztu śledczego Gestapo.

Kolejny dzień konferencji poświęcony był głównie nowo powstającym muzeom w autentycznych miejscach wydarzeń historycznych oraz praktykom upamiętniającym i wyzwaniom naukowym. W referacie "Od miejsca zbrodni do miejsca pamięci. Główne założenia ekspozycji muzealnej urządzonej na terenie niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze" jego autor Tomasz Kranz podkreślił, że wystawa będzie wpisana w kontekst autentycznego miejsca zbrodni, gdzie zachowało się wiele śladów materialnych, jak rampa kolejowa, droga do komór gazowych, miejsce, w którym stał budynek z urządzeniami masowej zagłady i mogiły z prochami ofiar. Narracja muzealna ma zatem opierać się na recepcji zidentyfikowanych materialnych pozostałości i zastanego krajobrazu. Nowa ekspozycja pomyślana jest jako miejsce dokumentujące historię obozu oraz przestrzeń refleksji i żałoby, a w jej centrum znajdą się liczne pamiątki po pomordowanych znalezione podczas prac archeologicznych. Marta Śmietana i Monika Bednarek w referacie Muzeum Miejsce Pamięci KL Plaszow: założenia scenariusza upamiętnienia omówiły powojenne losy terenu po byłym niemieckim obozie koncentracyjnym, próby przywrócenia pamięci oraz koncepcję całościowego upamiętnienia i powołania Muzeum-Miejsca Pamięci KL Plaszow jako oddziału Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.

Wystąpienie Wojciecha Śleszyńskiego Muzeum Pamięci Sybiru.