rozszerzoną w celu odtworzenia miejsc zbrodni popełnionych przez nazistów. W ramach panelu, którego moderatorem był Sławomir Kapralski z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, interesujące prelekcje wygłosili dyrektor Centrum Edukacji Muzeum Auschwitz-Birkenau Andrzej Kacorzyk, dyrektor ds. międzynarodowych Amerykańskiego Muzeum Pamięci Holokaustu Paul Shapiro oraz młodszy ekspert Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE, punkt kontaktowy ds. problematyki społeczności Romów i Sinti Irina Spataru.
Po przerwie uczestnicy konferencji wysłuchali wykładu znanego amerykańskiego aktywisty na rzecz praw obywatelskich Jesse L. Jacksona Sr. Aktywista wygłosił inspirująca i pełną emocji mowę i stojąc przed licznie zgromadzoną publicznością, w tym młodzieżą romską, wezwał do działania.
W kolejnym panelu pt. „Walka Romów o prawa obywatelskie i zwalczanie antycyganizmu”, moderowanym przez dr Iuliusa Rostasa, naukowca i członka zarządu ERIAC, wzięli udział Jesse L. Jackson Sr. oraz gość honorowy Raymond Gurême, ocalały z zagłady, była posłanka do Parlamentu Europejskiego Soraya Post, hiszpański parlamentarzysta Ismael Cortés Gómez oraz aktywistka na rzecz Romów na Ukrainie i wiceprezes fundacji Chirikli Zola Kondurr. Uczestnicy tego panelu rozmawiali o obecnych i przyszłych strategiach mobilizacji Romów mających wspierać procesy odkrywania prawdy o głęboko zakorzenionym rasizmie oraz rozpoznawania i zwalczania antycyganizmu w różnych instytucjach.
Wydarzenie połączono z młodzieżową imprezą „Dikh he na bister” („Patrz i nie zapomnij”), zapraszając młodych aktywistów romskich do udziału w debacie z decydentami politycznymi oraz przedstawicielami różnych instytucji. Moderatorami dyskusji byli fińska aktywistka Vivian Isberg oraz kierownik Jednostki ds. Romów Dyrekcji Generalnej ds. Sprawiedliwości Komisji Europejskiej Szabolcs Schmidt, kierownik Zespołu ds. Romów i Społeczności Wędrownych Rady Europy Thorsten Afflerbach, rzecznik ENAR (Europejska Sieć Zwalczania Rasizmu) / Sojuszu przeciwko antycyganizmowi Isabela Mihalache oraz prezes fundacji EVZ Moritz Kilger.
Konferencja stanowi kamień milowy w toczącej się dyskusji na temat zagłady Sinti i Romów i znaczenia tej tragedii 75 lat później. Obejmując tematy z pogranicza sztuki, nauki, aktywizmu i praktyk upamiętniania, konferencja była wyjątkową okazją do refleksji i wzmocnienia strategicznej współpracy pomiędzy różnymi interesariuszami z całego świata. Co jednak najważniejsze, dyskusja zainicjowana przez organizacje romskie wysunęła na pierwszy plan punkt widzenia samych Romów. Wydarzenie miało charakter międzypokoleniowy, interetniczny i interdyscyplinarny i zapewniło uczestnikom bezpieczną przestrzeń do współpracy i wymiany doświadczeń. W 75. rocznicę zagłady Romów, ocalali przekazali młodemu pokoleniu romskich aktywistów ważne przesłanie: jedność młodzieży i opór wobec zagrożenia wolności są (i będą) kluczem do równej reprezentacji Romów w kontekście historii, która musi pozostać podstawą współczesnej tożsamości. Wydarzenie, będące okazją do refleksji i wezwania do działania, zaowocowało zacieśnieniem relacji pomiędzy różnymi aktorami, którzy uważają, że trzeba zrobić więcej, aby zagwarantować dobrobyt Romów w Europie i przekonują, że jeśli nie będziemy wspominać dynamiki, która doprowadziła do zagłady Romów podczas II wojny światowej, możemy przekonać się, że Auschwitz rzeczywiście „tylko śpi”...