OBCHODY 75. ROCZNICY 2 SIERPNIA 2019
EUROPEJSKI DZIEŃ PAMIĘCI
O ZAGŁADZIE ROMÓW
Centralna Rada Sinti i Romów w Niemczech
W swoim przemówieniu znany na całym świecie aktywista i obrońca praw człowieka Jesse L. Jackson Sr., przedstawiciel amerykańskiego ruchu na rzecz praw obywatelskich, powiedział:
„Fakt, że zebraliśmy się tu dziś, aby uczcić Europejski Dzień Pamięci o Zagładzie Romów ma ogromne znaczenie. Ten dzień uświadamia nam, jak ważne jest szerzenie wiedzy o zagładzie Romów podczas II wojny światowej, nie tylko spoglądanie wstecz, ale i spojrzenie w przyszłość i uświadomienie sobie konieczności zwalczania dyskryminacji, z którą wciąż styka się społeczność romska.”
Jackson zwrócił uwagę na wspólne stanowisko amerykańskiego ruchu na rzecz praw obywatelskich i zmagania społeczności Sinti i romskiej z prześladowaniami oraz wezwał do politycznego oporu w przyszłości: „Czas się zorganizować i zacząć się bronić. Jeżeli historia czegokolwiek nas nauczyła, to właśnie tego, że prześladowanie zawsze spotyka się z oporem. Ludzie idą do przodu kierowani nadzieją i jednością i nie cofnie ich strach ani podziały.”
W imieniu ocalałych przemawiali Else Baker, Eva Fahidi i Nadir Dedic. Else Baker została deportowana z Hamburga jako dziecko pochodzenia Sinti najpierw do Auschwitz-Birkenau, a następnie do Ravensbrück, skąd została zwolniona dzięki staraniom ojca. W swoim przemówieniu podkreśliła konieczność ciągłego przypominania o tych tragicznych wydarzeniach oraz związaną z tym odpowiedzialność: „Nie wolno nam zapomnieć o losach zamordowanych i ocalałych z obozów zagłady. My wszyscy – ocaleni z obozów oraz ci, którzy urodzili się po ich likwidacji, mamy obowiązek bronić praw człowieka i demokracji.”
Eva Fahidi, która była świadkiem zamordowania ostatnich Sinti i Romów w Auschwitz 2 sierpnia 1944 roku, opowiedziała o desperackich próbach oporu więźniów: „Opierali się, broniąc się kamieniami, kijami, czymkolwiek, co wpadło im w ręce, krzycząc, przeklinając lub modląc się. Funkcjonariusze SS nasłali na ludzi psy, które głośno szczekały i atakowały ludzi, panowała ogromna desperacja, okropny hałas, dzieci płakały w poszukiwaniu swoich matek, matki usiłowały uspokoić swoje dzieci.”
Nawiązując do aktualnych wydarzeń politycznych i społecznych, Nadir Dedic, ocalały z obozu koncentracyjnego Jasenovac, wezwał do budowania zaangażowanego społeczeństwa obywatelskiego: „Spoglądając wstecz, nie było to łatwe życie. Ale bardziej martwi mnie to, co dzieje się teraz i co może wydarzyć się w przyszłości.
W tegorocznych obchodach Europejskiego Dnia Pamięci o Zagładzie Romów w 75. rocznicę wydarzeń z 2 sierpnia wzięli udział ostatni ocaleni od zagłady Sinti i Romowie oraz liczni członkowie społeczności Sinti i Romów z całej Europy, jak również przedstawiciele władz, organizacji międzynarodowych i społeczeństwa.
Wszystkie zdjęcia w artykule: Jarosław Praszkiewicz