Przez dwa i pół roku mieszkali w bunkrze, który Yossel wybudował w lesie.
Gdy rodzina Kastenów ukrywała się w lesie pełnym niebezpieczeństw, na świat przyszło jeszcze dwoje ich dzieci: jedno z nich zmarło, ale Tunya urodzona w 1944 cudem przeżyła. – Pamiętam, jak moja matka mówiła, że jeśli Tunya przeżyła, to ona wierzy, że przeżyje cała rodzina. I tak właśnie się stało – opowiada Dina.
Przez cały czas pobytu w lesie rodzina Kastenów otrzymywała pomoc od miejscowej wieśniaczki, Pani Shostakower, z którą w przeszłości pracowali. Od czasu do czasu kobieta przynosiła im jedzenie i ubrania. Po wyzwoleniu przez Armię Czerwoną Kastenowie przenieśli się do obozu dla przesiedlonych w Austrii, gdzie urodziło się im jeszcze dwoje dzieci, Clara w 1945 roku i David w 1947 roku. W 1948 roku rodzina przybyła do Eretz Israel.
– Przez prawie dwa miesiące po zakończeniu wojny nadal mieszkaliśmy w bunkrze zastanawiając się, gdzie się podziać – wspomina Dina. – W tym czasie matka podarowała mi białą sukienkę, którą dostaliśmy od Pani Shostakower. Byłam niezwykle podekscytowana, że mogę zdjąć z siebie wór, jaki wtedy nosiłam i założyć prawdziwe ubranie, ale moją matkę najbardziej ekscytował fakt, że mogę opuścić las i wyjść na wolność w białej sukience.
Niedawno Dina podarowała Instytutowi Yad Vashem właśnie tę sukienkę, w której 75 lat temu opuściła swoją kryjówkę.
Od czasu utworzenia Yad Vashem zbieranie autentycznych artefaktów stało się częścią procesu upamiętnienia eksterminacji Żydów z Europy i Afryki Północnej. Departament Artefaktów Yad Vashem przechowuje ponad 32 500 przedmiotów powiązanych z tragicznymi wydarzeniami Holocaustu. W ostatnich latach misja ta przybrała na intensywności, by uciec przed czasem, który mógłby sprawić, że staną się one tylko zbędnymi i zapomnianymi wspomnieniami.
– Naziści podjęli skoncentrowany wysiłek nie tylko po to, by wymordować Żydów, ale również, by zatrzeć ich tożsamość, pamięć, kulturę i dziedzictwo – tłumaczy Awner Szalew, Dyrektor Yad Vashem.
– Dla wielu jedynymi rzeczami, jakie pozostały były wytwory sztuki, artefakty, fotografie i dokumenty ocalone w najtrudniejszych warunkach. Yad Vashem wykorzystuje obecnie te artefakty, by opowiadać historie ich właścicieli. Poprzez zachowanie tych skarbów Instytut z powrotem składa części układanki Holocaustu, element po elemencie, przywracając ofiarom głos i tożsamość oraz zapewniając, że pamięć o nich przetrwa.
Ethel (Dina) Kasten z inną dziewczynką ukrywającą się w lesie. Zdjęcie z 1946 r.