Memoria [PL] Nr. 20 (05/2019) | Page 18

był to jedyny sposób, by ocalić siebie i swoje dzieci; że umrą lub przeżyją razem, jako rodzina.

Przez dwa lata rodzina przebywała w lesie w kryjówkach budowanych własnoręcznie przez Mulkę. W ciągu dnia zostawali w swoim schronieniu, a wychodzili na zewnątrz wyłącznie nocą w poszukiwaniu pożywienia. Yocha zawijała Miriam w szal, który otrzymała od znajomej nie-Żydówki, by uchronić dziewczynkę przed śmiercią z wyziębienia. Cierpieli zimno w trakcie srogich mrozów oraz głód z powodu braku pożywienia.

Pod koniec 1944 roku zostali wyzwoleni przez Armię Czerwoną. Po wojnie odkryli, że większość członków ich społeczności została zamordowana przez nazistów.

– Po wojnie znaleźliśmy się w obozie dla przesiedlonych w Landsberg w Niemczech – wspomina Miriam. – Spędziliśmy tam cztery lata. Wielu dorosłych, którzy stracili swoich synów i córki podczas Holocaustu ganiało mnie, chcąc dać mi czekoladki. Byłam tym przerażona.

Przez wiele lat Yocha przechowywała szal, w który zawijała małą Miriam. Często przypominała córce, że ta rzecz ocaliła ją przed pewną śmiercią. W 1949 roku rodzina przybyła do nowo powstałego Państwa Izrael.

W ostatnich latach Miriam zaczęła się niepokoić, że szal nie przetrwa próby czasu i zadecydowała, że przekaże go Yad Vashem, by nie popadł w zapomnienie i tym samym ocalił pamięć niezwykłej historii jej przeżycia w lesie.

Biała suknia wolności

W 1938 roku 23-letnia Lina (z domu Fuchs) i 33-letni Yossel Kasten pobrali się Bukaczowcach we wschodniej Galicji. Mieli syna Shmuela (Shmulika), urodzonego w czerwcu 1939; rok później, w lipcu 1940 roku urodziła się Ethel (Dina), a w 1941 roku, na chwilę przed tym, jak rodzina przeniosła się do getta, na świat przyszedł Munia.

Ethel miała zaledwie rok, a Shmulik dwa lata, gdy Niemcy zaatakowali ich miasto. Pierwsze Aktionen rozpoczęły się w getcie wkrótce po święcie Jom Kipur w 1941 roku. Podczas uwięzienia w getcie Munia, najmłodszy syn Liny i Yossela, został zamordowany na ich oczach. Wkrótce po tym fakcie rodzina zadecydowała o ucieczce do pobliskiego lasu.

Sukienka Diny Kasten