„Życie i śmierć w będzińskim getcie”
Monika Kempara
Oczami młodych: Wystawa „Życie i śmierć w będzińskim getcie”.
Wystawa w Sosnowieckim Centrum Sztuki – Zamek Sielecki
Mówiąc o historii Zagłębia, nie sposób nie docenić roli, jaką odegrała społeczność żydowska w rozwoju regionu. Do czasu wybuchu II wojny światowej Żydzi prowadzili działalność zarówno produkcyjną jak i rzemieślniczą. Brali czynny udział w życiu gospodarczym. Na przełomie 1938 i 1939 roku w Sosnowcu Żydzi stanowili 20% a w Będzinie 44% ogółu ludności. Tylko w tych dwóch zagłębiowskich miastach żyło ponad 50.000 Żydów. Po wojnie było ich już tylko 1400. Jaki los spotkał blisko 50 tysięcy istnień? Wydaje się, że wszyscy wiemy. Powstaje mnóstwo publikacji, opracowań naukowych, z których możemy czerpać wiedzę na temat Holokaustu, ale nic nie jest w stanie oddać emocj klimatu tamtych czasów, tak jak bezpośrednie relacje świadków. Wyjątkowość wystawy Oczami młodych. Życie i śmierć w będzińskim getcie polega na tym, że są to wspomnienia młodych ludzi.
Wystawa jest efektem projektu badawczego, zrealizowanego w Martin-Springer Institute w Northern Arizona University, przeprowadzonego pod kierownictwem dr. Björna Krondorfera i dr. Martina Kalba. Projekt realizowany był w okresie od stycznia 2013 roku do wiosny roku 2014. W realizacji projektu czynny udział wzięli studenci, którzy wykonali badania historyczne, przeprowadzili wywiady z osobami ocalałymi oraz opracowali merytoryczną koncepcję wystawy. Martin-Springer Institute założony został w 2000 roku przez Doris i Martina Springerów. Doris (z domu Szpringer) urodziła się w Będzinie w 1926 roku, jako córka Abrahama i Perli Baili Golenzer. Zajmuje się doświadczeniami okresu zagłady, promowaniem postawy tolerancji oraz sprawiedliwości.
Projekt W oczach młodych. Życie i śmierć w będzińskim getcie prezentowany był jak dotychczas w Stanach Zjednoczonych. W chwili obecnej udostępniony jest dla zwiedzających w Sosnowieckim Centrum Sztuki – Zamek Sielecki w Sosnowcu (w całości dostępny w języku polskim). Wystawa prezentuje trzydzieści plansz ukazujących odbiorcy historię życia w będzińskim getcie oraz pochodzące ze zbiorów Fundacji Rutki Laskier, niezwykle cenne pod względem historycznym i sentymentalnym, oryginalne przedmioty znalezione na terenie getta będzińskiego. Ze względu na unikatowy charakter prezentowanych materiałów biograficznych, które w większości są niedostępne w Polsce (Pamiętnik Rutki Laskier stanowi wyjątek) wartość merytoryczna przedsięwzięcia jest ogromna. Materiały fotograficzne zamieszczone na wystawie pochodzą ze zbiorów: Holocaust Memorial Museum, Yad Vashem, Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, Muzeum Bojowników Getta w Izraelu oraz ze zbiorów prywatnych.
Historia życia w będzińskim getcie relacjonowana jest z perspektywy ośmiu młodych osób: Jane Lipski, Rose Rechnic, Rutki Laskier, Elli Liebermann-Shiber, Hadassy Broder, Sama Pivnika, Arnolda Shaya i Doris Martin.
Wszystkie zdjęcia w artykule: Sosnowieckie Centrum Sztuki - Zamek Sielecki