Memoria [PL] Nr. 17 (02/2019) | Page 28

Wykorzystano różnego rodzaju przeglądarki: ręczne, jak np. podświetlony, obracany „kryształ” z synagogami, połączony z dokumentami do samodzielnego przeglądania, zawieszki z tablicami informacyjnymi, powojenne albumy fotograficzne i in. - oraz multimedialne, gdzie na ekranach komputerowych można przeglądać i wyszukiwać dodatkowe informacje dotyczące np. cmentarzy żydowskich, najwybitniejszych naukowców, Żydów deportowanych z Gliwic i in. Innym sposobem przekazywania informacji są liczne punkty audio, gdzie można słuchać wspomnień dotyczących omawianych zagadnień, jak np. obchodzenia świąt żydowskich w XIX w., czasów nazizmu i wojny, czy też emigracji w 1968 r. Osobnych wrażeń dźwiękowych dostarcza muzyka synagogalna odtwarzana w części poświęconej synagogom oraz dźwięki katowickiej ulicy, gdzie przeplatają się języki polski, niemiecki i hebrajski.

Znaczna część informacji przekazana została na mapach specjalnie opracowanych merytorycznie i graficznie na potrzeby ekspozycji. Przedstawiono na nich liczne dane statystyczne z różnych okresów od XVIII do XX w., migracje zarówno końca XIX w., jak i czasów nazizmu, kwestie gettoizacji, deportacji i Zagłady, jak i migracje po 1945 r.

Tak liczne wątki narracyjne, eksponaty i materiały dokumentacyjne, w tym unikatowe ilustracje, oraz nagrania audio dają możliwość samodzielnego studiowania i odkrywania niezwykłych historii i ciekawostek. Stwarza to także możliwość realizowania różnorodnych tematów w ramach oprowadzania, lekcji muzealnych, czy warsztatów.

Wystawa prezentowana jest w Domu Pamięci Żydów Górnośląskich (DPŻG), najnowszym oddziale Muzeum w Gliwicach, jednym z pięciu, obok oddziałów: Willa Caro, Zamek Piastowski, Oddział Odlewnictwa Artystycznego i Radiostacja Gliwice. Siedzibą DPŻG jest dawny żydowski dom przedpogrzebowy, będący przy cmentarzu przy ul. Poniatowskiego 14. Ten piękny, ciekawy architektonicznie, neogotycki budynek – jeden z największych w Polsce obiektów tego typu – został wzniesiony w latach 1902–1903 według projektu Maksa Fleischera (1841–1905), austriackiego architekta, m.in. twórcy synagog w Wiedniu. Składa się z trzech głównych części: reprezentacyjnej sali modlitewnej – zachowanej do dzisiaj; dawnej kostnicy, gdzie przygotowywano zmarłego do pochówku zgodnie z przepisami religii żydowskiej – gdzie obecnie znajdują się pomieszczenia edukacyjne; oraz pomieszczeń mieszkania stróża – przeznaczonych obecnie na sale ekspozycyjne.

Ponad stuletni obiekt został w latach 2013-2015 odrestaurowany przez władze Miasta Gliwice i w 2016 r. przekazany w użytkowanie Muzeum w Gliwicach. Działania ratujące zabytek zostały docenione i wyróżnione w kilku prestiżowych konkursach: w konkursie Ministerstwa Kultury i Generalnego Konserwatora Zabytków „Zabytek Zadbany”, konkursie na Najlepszą Przestrzeń Publiczną Województwa Śląskiego 2016, konkursie na Wydarzenie Muzealne Roku Sybilla 2017.

Misją Domu Pamięci Żydów Górnośląskich jest badanie i upamiętnianie dziejów Żydów na Górnym Śląsku, a jednocześnie tworzenie przestrzeni spotkań poświęconych tolerancji i współżyciu religii, kultur i narodów. Od 2016 r. realizowane są liczne działania popularyzatorskie i edukacyjne, takie jak wykłady, warsztaty, prezentacje filmowe itp., oraz wystawy czasowe, a od grudnia 2018 r. opisana powyżej wystawa stała. Ponadto stworzono bazę informacji o Żydach Górnego Śląska, tak zwaną Skarbnicę wiedzy i prowadzone są badania dotyczące tych zagadnień. Obecnie realizowane są dwa główne cykle wykładów „Szlakiem żydowskich światów na Górnym Śląsku” oraz „Dom życia i dom zgromadzenia: o tradycjach górnośląskich Żydów”.

Jest to miejsce otwarte na różnorodne inicjatywy i działania, z bogatymi możliwościami organizowania konferencji naukowych, spotkań edukacyjnych, warsztatów, prezentacji oraz oprowadzania po wystawie. Ważnym dopełnieniem wystawy są pozostałe pomieszczenia: sala ceremonialna i sala edukacyjna oraz cmentarz, które są udostępnione zwiedzającym w godzinach otwarcia muzeum. Ważną informacją dla

Dodatkowym atutem placówki, ważnym dla zwiedzających z zagranicy, jest fakt, że omawiana ekspozycja jest w całości dwujęzyczna, polsko-angielska, a pracownicy DPŻG posługują się językiem angielskim, niemieckim i hebrajskim.

Bożena Kubit, kurator wystawy