ZRUJNOWANI: POGROM, LISTOPAD 1938.
NOWA WYSTAWA WIENER LIBRARY
Leah Sidebotham, Wiener Library
Tysiące żydowskich kobiet, mężczyzn i dzieci pada ofiarą przemocy. 25 000 żydowskich mężczyzn zostaje deportowanych do obozów koncentracyjnych. Ponad 1200 zbezczeszczonych synagog. Tysiące splądrowanych i zniszczonych żydowskich firm i domów. Ponad 100 Żydów pada ofiarą morderstwa.
Zdjęcia w artykule: Wiener Library
Wydarzenia z 9/10 listopada 1938, powszechnie znane jako Kristallnacht (noc kryształowa), stanowią motyw przewodni nowej wystawy czasowej londyńskiej The Wiener Library. W osiemdziesiątą rocznicę nocy kryształowej Biblioteka żywi nadzieję, iż wystawa ta ukaże, jak dokładnie przebiegały tamte brutalne wydarzenia oraz podkreśli desperackie próby ucieczki od zagrożenia nazizmu podejmowane w tamtych dniach i w kolejnych miesiącach przez niemieckich i austriackich Żydów. Poprzez relacje świadków zebrane przez pracowników Biblioteki wkrótce po wydarzeniach nocy kryształowej wystawa przedstawia reakcje na tę bezprecedensową brutalną kampanię zakrojoną na skalę całego kraju. Dokumenty wchodzące w skład zbiorów Biblioteki, które nigdy wcześniej nie ujrzały światła dziennego, pokazują podejmowane przez niemieckich i austriackich Żydów desperackie próby ucieczki, często jako uchodźców do Wielkiej Brytanii.
Mała mosiężna menora
Jednym z najbardziej przejmujących przedmiotów prezentowanych na wystawie jest menora, użyczona specjalnie na tę ekspozycję przez Helen Stone. Przedmiot ten pochodził z synagogi w małej niemieckiej wioski Kommern, do której uczęszczało zaledwie dwanaście niemieckich rodzin.
W trakcie listopadowego Pogromu jedenastoletnia dziewczynka, nie-Żydówka Maria Klee, której rodzina opiekowała się synagogą, przechodziła obok ruin budowli i znalazła wśród nich wciąż tlącą się mosiężną menorę. Owinęła ją w sukienkę i zabrała do domu, gdzie rodzina ukrywała przedmiot przez 70 lat.
Dzięki wsparciu nauczycielki niemieckiego ze szkoły w Kommern, w 2009 roku Maria odnalazła Emmy Golding, której rodzina w 1939 roku uciekła z wioski do Anglii. Gdy się spotkały, Maria przekazała menorę Emmy. Maria zmarła wkrótce po tym spotkaniu, natomiast Emmy w 2010 roku. Wtedy to menora została przekazana Helen Stone i jej rodzinie.
Świadectwa z pierwszej ręki i towarzyszące im zasoby cyfrowe
Na wystawie prezentowana jest również prowadzona przez Bibliotekę kolekcja bezpośrednich świadectw zebranych przez Centralne Żydowskie Biuro Informacji (ówczesna nazwa The Wiener Library) bezpośrednio po listopadowym Pogromie. Słowa tych, którzy widzieli na własne oczy nazistowską przemoc skierowaną przeciwko Żydom ukazują bezpośredni czasowo charakter oraz siłę tych dokumentów.