Memoria [PL] No. 8 / Maj 2018 | Page 29

fundacji USC Shoah Foundation, który na chwilę obecną obejmuje ponad 165 000 godzin relacji, co wciąż jednak stanowi zaledwie ułamek historii ocalonych z Holokaustu.

Otwarcie archiwów po zakończeniu zimnej wojny w latach 1989/90 oraz przyjęcie Holokaustu jako filaru swojej działalności politycznej i edukacyjnej przez tak rozwinięty na chwilę obecną organizm, jakim jest Unia Europejska, doprowadziły do prawdziwej „europeizacji” dziedziny badań nad Holokaustem, co wielokrotnie powtarzano w trakcie konferencji.

Takie badania międzynarodowe i transnarodowe, jak działalność zapoczątkowana przez Timothy Snydera oraz lokalne i szerzej rozpowszechnione studia nad dotychczas zaniedbywanymi zagadnieniami i tematami związanymi z Holocaustem, które przeprowadza się na szeroką skalę w różnych państwach europejskich, zgodnie sugerują rosnący zakres badań nad tym wydarzeniem historycznym oraz ich międzynarodową, wręcz globalną skalę i istotę.

Obserwacje te wzmocniło przemówienie wstępne Davida Gilla, Konsula Generalnego Republiki Federalnej Niemiec w Nowym Jorku. Sama obecność niemieckiego konsula generalnego, w tym wsparcie konferencji przez Ambasadę Niemiec oraz Niemiecką Centralę Wymiany Akademickiej, podkreśliły opinię konsula, że Holocaust jest obecnie uważany za „część historii Niemiec i historii cywilizacji” oraz odwołanie się do słów byłego Prezydenta Republiki Federalnej Niemiec Joachima Gaucka o tym, że „tożsamość niemiecka nie istnieje bez Auschwitz”. Prezentacja Davida Gilla wprost odnosiła się do wyzwania, jakim jest dalsze edukowanie w zakresie Holocaustu w czasach, gdy jego naocznych świadków zabraknie wśród nas, jak również dotyczyła rosnących problemów, w tym w Niemczech, ze strony prawicowego populizmu i rewizjonizmu, nie zapominając o odradzającym się anty-semityzmie.

Odnalezienie odpowiedzi na wszystkie te pytania, w tym główne punkty konferencji, nadal stanowi podstawę dla działalności badawczej i edukacyjnej. Powstało obecnie wiele instytucji angażujących się w studia nad Holocaustem, wraz z licznymi uniwersyteckimi projektami profesorskimi poświęconymi temu zagadnieniu w Niemczech, Austrii, Izraelu, Stanach Zjednoczonych i nie tylko. W obecnych czasach Holocaust jest oficjalnie upamiętniany nie tylko w wielu krajach, jak np. Izrael i Niemcy, ale także przez ONZ i UE. Poza tym istnieją setki, jeśli nie tysiące, większych i mniejszych miejsc pamięci o Holokauście rozsianych między innymi po Europie i Ameryce Północnej. Podsumowując, ten „boom” pamięci, jak zwykło się w ostatnich latach nazywać obecną sytuację, nie wykazuje symptomów osłabienia, i w ten sposób występuje w kłopotliwym kontraście do niepokojących doniesień o tym, że młode pokolenia zapominają o Holokauście.

Ważnym punktem przebiegu konferencji było odniesienie badań nad Holocaustem i upamiętnienia do szerzej pojętych studiów nad ludobójstwem, do masowej przemocy politycznej oraz do europejskiego i pozaeuropejskiego kontekstu kolonializmu, imperializmu i niewolnictwa. W odniesieniu do tych kwestii profesor John Torpey z CUNY Graduate Center przedstawił spostrzeżenia podsumowujące konferencję, a jego prezentację transmitowano na żywo po przemówieniu kończącym całe wydarzenie mającym miejsce w Museum of Jewish Heritage. Profesor Torpey stwierdził, że Holocaust pełnił i wciąż będzie pełnił centralną i wyjątkową rolę historyczną nie tylko w szerzej pojętych studiach nad ludobójstwem i pamięcią, lecz także w tworzeniu przepisów z zakresu praw człowieka, ścigania ludobójstwa oraz innych zbrodni przeciwko ludzkości oraz w międzynarodowym zaangażowaniu politycznym w sprawiedliwość i odpowiedzialność. Dokładnie rzecz ujmując, w obliczu pojawiającego się obecnie zapomnienia, w połączeniu z odrodzeniem prawicowego populizmu i antysemityzmu, a także w związku z nowymi formami politykierstwa skierowanego przeciw imigrantom i uchodźcom, wydaje się jasne, że badania nad Holocaustem będą wciąż miały kluczową rolę do odegrania, a istotne będzie wyciąganie wniosków z tragedii z przeszłości, do których przyczynił się człowiek oraz wzmacnianie w przyszłości i na chwilę obecną wartości demokratycznych.

W tle okładki programu konferencji znalazła się okryta złą sławą brama prowadząca do obozu Auschwitz-Birkenau jako bezpośredni symbol podkreślający centralną pozycję Auschwitz dla upamiętnienia Holocaustu. Ta prestiżowa międzynarodowa konferencja pokazała, że badania nad Holocaustem, jego upamiętnienie i edukowanie o tym wydarzeniu zajmują w równym stopniu centralną pozycję we współczesnej globalnej społeczności, jak poszukiwanie sprawiedliwości, odpowiedzialności i praw człowieka. Muzeum Dziedzictwa Żydowskiego Museum of Jewish Heritage – A Living Memorial to the Holocaust z dumą podjęło się współorganizacji tego wydarzenia i pozostaje nieprzerwanie zaangażowane w realizację tych wzniosłych idei poprzez ciągłe powszechne wysiłki edukacyjne.