Memoria [PL] No. 5 / Luty 2018 | Page 33

oświęcimski 40 byłych członków załogi obozu. Najwyższy Trybunał Narodowy zasądził 23 kary śmierci (21 wykonano), 16 kar pozbawienia wolności od dożywocia do 3 lat, a 1 oskarżonego uniewinniono. W toku obu tych procesów i poprzedzających je śledztw, prowadzonych przez Główną Komisję Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce, powstał największy zbiór wczesnych świadectw sądowych składanych przez ocalonych z Auschwitz-Birkenau. Zbierane tuż po zakończeniu wojny wśród Żydów, Polaków, Romów i osób wielu innych narodowości z całej Europy, stanowią bezcenne źródło do poznania historii obozu z perspektywy więźniów – ofiar niemieckiej III Rzeszy.

W opublikowanych w Zapisach Terroru zeznaniach kryją się osobiste przeżycia konkretnych osób, które doświadczyły cierpienia ze strony niemieckiego totalitaryzmu. Oddając głos świadkom, z ich indywidualnymi biografiami, przeciwstawiamy się intencjom zbrodniarzy, którzy masową skalę eksterminacji chcieli sprowadzić do statystyk. W relacjach możemy się zapoznać z historią Jerzego Bieleckiego, który w lipcu 1944 roku uciekł z obozu razem ze swoją ukochaną – Żydówką Cylą Cybulską. Słynny rzeźbiarz Xawery Dunikowski opowiada o swoim zamknięciu w areszcie obozowym (tzw. bunkrze), a Jan Reyman, chemik i piłkarz Wisły Kraków, mówi o eksperymentach dokonywanych w Instytucie Higieny SS w Rajsku. Henryk Mandelbaum, członek Sonderkommando, we wstrząsający sposób opisuje dokonującą się Zagładę Żydów: „Palenie trwało 12, 13 i 15 min. Taki transport 3000 ludzi, jak to ciągle mówił Kommandoführer, musiał być spalony za jedną zmianą”. Znany przedwojenny bokser Tadeusz Pietrzykowski zaś wspomina jedną z selekcji, podczas której doszło do nieoczekiwanego zdarzenia: „kiedy wybierał Fritzsch, pewnego razu wyszedł ksiądz Kolbe, który poszedł na śmierć za drugiego”. Świadkowie mówią o pierwszym transporcie Polaków z więzienia w Tarnowie do obozu, selekcjach dokonywanych na rampie w Birkenau, gazowaniu Żydów i jeńców sowieckich, morderczej pracy w podobozach, zbrodniczych eksperymentach pseudomedycznych, rozstrzeleniach przy Ścianie Śmierci, próbach oporu wobec Niemców czy ucieczkach z Auschwitz. Wszystkie te wydarzenia oglądamy z perspektywy więźniów, którzy opisują co spotkało ich w obozie ze strony funkcjonariuszy III Rzeszy. Choć relacje stanowią opis doświadczeń ofiar, mówią wiele także o sprawcach.

Każde zeznanie opublikowane w Zapisach Terroru jest dokładnie opisane systemem haseł (tzw. tagów).