Nostalji
RADYO TiYATROSU
Türkiye’de radyo yayıncılığı, televizyon yayıncılığı gibi geç olmamış, 1927
yılında başlamıştır. Radyo tiyatrosu ise zaman içinde çeşitli skeçlere yer
verilmesine rağmen 1940’lı yıllarda başlamıştır. Dünyada ise durum oldukça
farklıdır. İlk radyo tiyatro oyunu, Richard Hugs’un eseri olan A Comedy of
Danger’dır. Bu oyun 15 Ocak 1924 yılında yayınlanmıştır. Bir başka görüşe göre
ise ilk radyo tiyatrosu, 1923 yılında BBC’de yayınlanmıştır. Bu yayınlanan
oyunların ise Shakespear’in oyunları olduğu iddia edilmektedir.
Türkiye’de radyo yönetimleri sırasıyla TTTAŞ. (Türk Telsiz Telefon Anonim
Şirketi), PTT (Posta, Telgraf, Telefon) ve son olarak TRT’ye verilmiştir.
1940’lı yıllarda radyo tiyatrosuna büyük bir yer ayrıldığı ve bununla birlikte
devletin de radyonun üzerinde etkisinin arttığı görülmektedir. Yine bu yıllarda
radyo oyunları üzerinde ağır bir denetim vardır. Öyle ki 654 radyo oyunu
alınmış fakat yalnızca 76’sı denetimden geçebilmiştir. Yine bu yıllarda radyoda
çocuk oyunlarına da yer verilmiştir. Bu doğrultuda Radyo Çocuk Kulübü adı
altında çeşitli temsiller yayınlanmıştır. 1949 yılında radyo içindeki radyo temsi
kolları dağıtılmıştır. Radyo tiyatrosunun oldukça yaygınlaşması yine de halkın
beğenisini kazanmış ama içerikleri yetersiz bulunmuştur.
1950’li yıllara gelindiğinde çok partili dönemle birlikte radyonun üzerindeki
İlk radyo tiyatro oyunu, Richard Hugs’un
siyasi baskı da artmıştır. Bir örnek vermek gerekirse; “… Belediyelerde bu sene
eseri
olan
A Comedy
of Danger’dır.
çok faaliyet
var. taşıt
vasıtalarını
artıracaklarmış.
Mayıs’ta başlarsa, inşallah
Ocak’ta netice alırlar.”1 Şeklindeki bir metin bile sakıncalı bulunmuştur. 1959
yılında, o yıla kadar radyo tiyatrosunun sorumluluğu Söz – Temsil yayınlarında
iken, yapılan değişiklikle Ankara’da Devlet Tiyatro ve Operasına, İstanbul’da da
Şehir Tiyatro sanatçılarına hazırlatılmış ve rejisi de yapılmıştır.