MAASTRO clinic | een eeuw radiotherapie in Limburg | Page 178
In zijn eenvoudigste definitie is radiobiologie de
In dat nieuwe laboratorium werden twee
studie van het effect van ioniserende stralen op
doelstellingen nagestreefd:
cellen, weefsels en levende wezens. De radiobiologie
richt zich dus op de biologische aspecten van
radiotherapie. Tegenwoordig is het gebruikelijk
om een onderscheid te maken tussen de ‘klassieke’
en de ‘moleculaire’ radiobiologie. De klassieke
radiobiologie is vooral een beschrijvende wetenschap,
die de respons van biologisch materiaal op straling
bestudeert. De moleculaire radiobiologie heeft
zoeken en valideren van nieuwe biologische
merkers die opgenomen moeten
worden in het zogeheten multifactorieel
Decision Support-systeem, en
onderzoek naar de tumor micro-omgeving
als basis voor nieuwe therapieën.
tot doel om de moleculaire en mechanistische
Het lab werd opgestart met de werving van dr. Jan
aspecten van de interacties tussen straling en cellen
Theys in 2000. Deze had bij Lambin in Leuven zijn
te begrijpen, zoals de controle van de celcyclus,
PhD behaald en zou in Maastricht zijn onderzoek
de respons van de cel na DNA-beschadiging,
naar het tot expressie brengen van antikankergenen
mechanismen van celdood, en interacties met de
in ‘hypoxische’ tumoren met anaërobe bacteriën
tumor micro-omgeving.
(Clostridium) voortzetten. Dit onderzoek heeft
In 2000, toen het laboratorium voor radiobiologie
uiteindelijk geleid tot de publicatie van een groot
van MAASTRO werd opgericht, bevond dit vakgebied
aantal zowel fundamentele als toepassingsgerichte
zich, internationaal gezien, in een overgangsfase. Het
wetenschappelijke artikelen en is tot op de dag van
aantal labs dat zich concentreerde op de klassieke
vandaag nog gaande.
radiobiologie nam af en het was moeilijk aansluiting
In 2001 werd de Canadees dr. Brad Wouters als
te vinden bij de moderne moleculair biologische
onderzoeksleider van het laboratorium aangesteld en
revolutie. MAASTRO besloot toen een modern
met hem werden verschillende andere wetenschappers,
radiobiologisch laboratorium te bouwen, dat zich zou
afkomstig uit Canada en Noorwegen, benoemd. Wouters
richten op die mechanistische aspecten van straling,
richtte zijn onderzoek op tumorhypoxie of anders
met duidelijke verbindingen naar de klinische praktijk.
gezegd op het zuurstofgebrek in het kankerproces.
De linker figuur toont de
klassieke reductionistische
opvatting over kanker. De kanker
wordt voorgesteld als een ‘zak
met kankercellen’. De rechter
figuur is de moderne opvatting
van kanker: een samenspel
van kankercellen met normale
cellen, immunologische cellen,
stromacellen, bloedvaten, etc.,
die tezamen de zogeheten
tumor micro-omgeving vormen
die absoluut noodzakelijk is voor
de overleving van de tumor.
MAASTRO lab richt zich op die
tumor micro-omgeving als
basis voor het ontwikkelen van
nieuwe therapieën.
176