Leven is COMMUNICEREN is Leven Leven IS communiceren | Page 164

zelfbeklag. De persoon heeft een zekere mate van agressie en richt die
zichzelf. Dit leidt tot een toenemend negatief gekleurde preoccupatie, die
soms kan uitmonden in een verlangen naar het einde, in een bezig zijn
met de dood. Hierbij moeten we in acht houden dat dit geen depressie is
maar wel kan leiden tot een depressie.
3. ontkenning:
De persoon weigert de gewijzigde situatie in te zien of te erkennen.
4. delegeren:
De eigen niet vervulde wensen worden overgedragen op anderen, van wie
verwacht wordt dat zij realiseren wat de persoon zelf nooit heeft kunnen
verwezenlijken.
5. aanvaarding, gelatenheid of berusting:
Treedt op wanneer er voldoende overeenstemming is tussen het ik-ideaal
en de gewijzigde realiteit. Komt tot uiting als de persoon zich heeft
aangepast aan de omstandigheden en deze ook kan aanvaarden.
(Godderis, Van De Ven & Wils, 1992)
Aandachtspunten
Gebeurtenissen en veranderingen die samenhangen met de levensfase
spelen dus een belangrijke rol in het ontstaan van psychische stoornissen.
Bij ouderen bv ontstaat er een grotere neiging tot terugblikken en
introspectie (reminiscentie). Ze hebben vaak een ‘nu-of -nooit’-gevoel
waardoor de weerstand tegen verandering verkleint. Hierbij lijkt het besef
van het naderend levenseinde te komen. Veranderingen kunnen evenwel
evenzeer een belasting zijn, waardoor de kwaliteit van leven vermindert.
164