L-Gholja taz-Zebbug 2013 | Page 88

jistenniha, inklu? jiena. Meta kienet tasal, a?na l-?uvintur konna nin?abru flimkien: min i?orr l-arbli, ie?or l-pilandri, xi ?a?a tad-dawl u affarijiet hekk. Ma kienx hawn x’tarma g?ax dan kollu kien isir biss ?img?a qabel. Kollox kien idur fuq jumejn biss u ma kienx ikun hawn dan ix-xalar ta’ dawn i?-?minijiet... u le!!! Illum nies aktar, nar ?or?, l-ewwel baby ta’ ?u?epp u aktar, hawn il-banda ta’ hawnhekk u ?wejje? Vitorja, waqt ritratt ta’ tifkira. o?ra. Pere?empju jien niftakar li kien ikun hawn banda wa?da, imbag?ad ?iedu ittnejn tar-Rabat u komplew. Niftakar fi tfuliti lill-Kappillan ta’ Gulliermu (hawn qed jirreferi g?al Dun Anton Grima) li kien ?ajjarna nag?mlu tellieqa bil-bhejjem... ?mien ?mien ilu dan! Fil-festa kienu ji?u jbieg?u l-qubbajt, pasti u luminati. Nar... niftakar lil La?lu? li kien jikkarga l-murtali dak il-?in stess li jkun ser jispara u ja?raqhom minn ?dejn Toni ta’ Ra?ola fejn kont nidres i?-?ara. Kellu masklu tal-bron? u kien jg?amilhom fuq is-sies u jisparahom wa?da wa?da... Kien hawn il-bombi trikki trakki minn fuq il-bejt tal-knisja fuq ir-ri? ta’ Savier. Dak kien tista tg?id l-isparar li kien isir!!! Tiftakarha l-Gwerra tal-1939? “Niftakarha sewwa g?ax fix-Xitwa xorta wa?da bqajt non?or u fis-Sajf na?rat g?aliex min?abba li kelli l-permess biex na?dem mal-bdiewa ma g?ajtulix g?al suldat. G?adni niftakar meta mietu ?-?ew? suldati minn hawn fuq, Bonellu u ?ejjieda. Semmili persuna importanti li baqg?et f’mo??ok... “Kont g?adni tifel u niftakar meta Strickland tela’ ?-?ebbu?. Mhux daqstant niftakar lill-persuna g?ax dan kien g?adu lanqas tela’ fil-gvern, i?da g?ax dak in-nhar bis-sa??a t’hekk kienet telg?et l-ewwel karozza fir-ra?al tag?na. Isuq bil-mod mat-toroq u a?na ni?ru warajh. Kif kont tqattg?u l-?in liberu.... “Kull?add b’xi namra fid-dinja u jiena kelli d-delizzju talinsib, gamiem u g?asafar. Kont immur nonsob fuq il-g?olja tad-Dabrani u kont naqbad. ?a ng?idlek kemm kont naqbad... darba jiena u ?ija An?lu fi sta?un wie?ed qbadna 1300 (elf u tliet mitt) gamiema u konna nbieg?uh seba’ jew tmien soldi. Kont dilettant ukoll tal-ba?ar, bil-qasba u bilfrejgatina. L-akbar ?uta li kont qbadt mill-art niftakar kien den?i ta’ wi?intejn u xi ?a?a fuqhom. Kont qbadtu minn Ras ir-Reqqa. Konna jiena u An?lu tag?na u beg?nieh lira l-wi?na lil Bakkaromxot li kien mi??ewwe? lil o?ti. Ma’ min g?amilt l-ewwel xog?lijiet tieg?ek? “?a nibdielek minn hawn... meta g?alaqt 18-il sena kont mort Tune? u g?amilt sentejn neqsin xahar. Hemmhekk g?amilt ?afna xog?ol bit-tractor fir-raba na?rat, ni?ra’, nidres, ni?ra’ l-ful u hekk. Kont noqg?od maz-ziju Mikieli ta’ Xana? li kien ?u missieri u kellu elf u mitejn tomna raba. Konna dejjem g?addejjin fer?ana na?dmu u naqilg?u Nazzarenu, wara in?ilna r-Rabat wara San Fran?isk. Flistess ?mien kont qed nibni din id-dar, numru 22 fi Triq Skapu??ina, hawn i?-?ebbu?. Kien biss ftit snin wara li mbag?ad xtrajt il-magna tad-dris. Il-magna tad-dris u ma?enba tidher lampa g?al bil-lejl fuq stand mg?ottija min?abba t-trab.Jidhru wkoll 2 lampi talmanthel, 2 tankijiet pitrolju u ‘l-g?arbiel tax-xg?ir’. l-flus.... kellu ?afna ?addiema.... ?asra spi??a kif spi??a. Imbag?ad meta ?ejt lura Malta, kien g?adni ?uvni, bdejt non?or u ng?in fil-bini ma ?ertu wie?ed Toni mir-Rabat talImdina li kien l-img?allem u bqajt hemm g?al madwar tliet snin ?o Malta stess. F’G?awdex ix-xog?ol kien skars u kull ma kien hawn fejn ta?dem kien fir-raba jew fil-barriera talBa?olli l-G?arb u qabel f’xi barrieri f’Ta’ Sannat. ‘Spi??a kif spi??a’ x’ji?ifieri? “Dan iz-ziju kellu tifla, xbejba sabi?a, u kien imur iwassalha hu kuljum l-iskola. Kien hemm ?uvni Tune?in u tefa’ g?ajnejh fuqha. Dan iz-ziju, b?al kul?add, kien irid l-a?jar g?al bintu. Ma ?ax grazzja ma dan il-?uvni u darba minnhom fi triqthom lejn l-iskola, dan it-tune?in baqa’ die?el fuqhom bit-trakk tieg?u b’kollox u qatilhom it-tnejn... qeridhom!!! ?afna jiftakruk b’mo?riet Caterpillar... “Il-la?wa kemm ?rejt u ?dimt bih. Ftit wara li ??ewwi?t lil dik... (jitbissem u jipponta subajg? lejha)... Vitorja l-mara tieg?i mix-Xag?ra minn tas-Sultan... kont xtrajt tractor Caterpillar tal-katina u kont na?dem bih fis-Sajf. Dan kont xtrajtu ?did meta dak in-nhar flus ma kellu ?add. I?da kien hemm iz-ziju Bastjan Asciak li kien ?u missieri u kien jarani ?abbrieki u kien silifni xi flus. Xtrajtu tliet mija u erbg?a u disg?in liri Maltin. Jiena u Vitorja g?amilna 12-il sena Malta na?dem b’dan il-mo?riet. Hemmhekk kellna erba’ wlied: ?or?, Charlie, ?anni li kien miet u ?anni ie?or li mi??ewwe? lil Loreta. Meta ?ejna G?awdex kellna tliet ulied o?ra: Marija, Leli u Kelinu u bqajt nag?mel l-istess xog?ol. Fil-bidu morna noqog?du x-Xag?ra ?dejn in- ?u?epp ma?enb martu mdawwar minn uliedu, f’g?eluq it-80 sena tieg?u X’?ajrek tinvesti daqshekk flus, dak i?-?mien, f’xi ?a?a li ma kienx hawn b?alha? “X’fettilli ma niftakarx imma f’mo??i kelli stampat it-tbatija tal-bdiewa jidirsu bil-bhejjem fuq il-qieg?an li kont niltaqa’ mag?hom waqt li kont inkun na?artilhom r-raba’. ?a ng?idlek min ?ajjarni mbag?ad nid?ol g?al din il-bi??a xog?ol. Il-bniedem inkarigat mill-Agrikultura f’G?awdex kien is-Sur John Debrincat tax-Xelina, bniedem tal-affari tieg?u ?afna u, niftakar qisu issa, kien qalli: “Imissek tixtri magna tad-dris”. Kienet de?i?joni iebsa u riskju?a ng?id jien, li ridt nie?u, min?abba li sa dak in-nhar f’G?awdex kien g?ad m’hawnx in?enji b?al dik. Insomma ma’ tag?na kienu ?abu tnejn o?ra!!! Kien jisimha Ransomes minn Ipswitch l-Ingilterra. Dan kien fis-sena 1951 u kienet xi ?a?a kbira g?al dak in-nhar u kont xtrajta 950 liri Maltin ming?and ?anut il-Marsa li kienu jg?idulu Kalafatu Engineering fi Triq Zerafa. G?aliex sejja?tilha de?i?joni iebsa? Wara koll ???????????????????????????????????????q!????????????????????????????9??????????????????????????????????????%????????????????d?????????????????????????????????d??????????????????????????????????????????????????????5???????????????????????????M?????????????????????????????????????????????0??????????????????????????????/,?????????????????????????????š?????????????????????????????????????????????????????????????????]??????????????????????????????????????????????????????????????9???????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????e????????????????????????????????????????????????????????????????????????????'??????????????????????????????????????????????????????????/-???????????????????????????????????????????q5??????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????d?-?????????????????????????????????()????????????š??????????????????d??????????d???????????-?????????????e????5????????????????????????????????????????0????????????????????????????Q??? ??????????????????????????????????%??d???????????????????????????????????e????????????????????????????????????????????????????????M???????????????????]????????????????????????????????d????????????????????????????????????/-???????????????????M?????????????????????????????????????????????????????/-???????????????????????????-????????????????????/-???????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????-???????????????????????????????????????????????????????e?????????????-????????????????????????????????????e??????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????e?????????????a??????????????????d??T??????????????????????????????????????????????0????????????????????????????????e??????????????????????????????????????????????5???????????/-???????????????????????????????????š???????????????Q?????????????????????????????????????e??????-?????????????????????????????????????????????????????-?????????????????????????M???????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????0???????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????M??????????T????Q??? ???????q]???Q??? ???????????????????Q??d? ???????????a???????-????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????d??????????????????????????-??????????????????e??d???,? ??????d?a?????????????????????1???????????]??????????????????????eQ??? ????????e??d???????????d?M????????????????????]?????????????????A??????????M??????????????e??d?-????????d?5?????????????,?)?????????????????????????????????????????-?????????????????????????????????????????????????????????????-??????????????E?????????????,?()0????????????????????d?????????Y???????????5???????????????????????????????????Q??????????d?M???????????(+????????????d?????????????????????????????????????? ?????????????????()-???????????????????????????e???????????????q0?????????????????????????????????????a???????d??(??????0???????????i?????????(+)???????????????e?,?)?-?????????,?)???????????????]????e???????Q??d?-??-?????e??? ??????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????e?????????????????????????????????((??((??????0???????????i?????????((??((