RI?ERKA U STATISTIKA TA’ ERBA’ KAMPJUNI TA’ 25 SENA MIT-TWAQQIf TAL-PARRO??A fL-1688 SAL-2012 DWAR IL-MAG?MUDIJIET LI SARU fIL-PARRO??A
Fl-okka?joni tal-325 sena mit-twaqqif tal-Parro??a ta?-?ebbu?, ?sibna li nippre?entaw studju ibba?at fuq erba’ kampjuni ta’ 25 sena, me?uda mill-ewwel 25 sena ta’ kull seklu li g?adda minn fuq il-Parro??a, ji?ifieri l-ewwel kampjun ta’ bejn l-1689-1713, it-tieni bejn l-1788-1812, it-tielet bejn l-1888-1912 u r-raba’ bejn l-1988-2012, u fihom studjajna r-rata tat-twelidijiet/mag?mudijiet irre?istrati fir-Re?istri ‘Liber Baptizorum’ tal-Parro??a ta?-?ebbu?. Twelid Subien L-ewwel 25 sena: It-tieni 25 sena: It-tielet 25 sena: Ir-raba 25 sena : 1689 – 1713: 1788 – 1812: 1888 – 1912: 1988 – 2012: 329 632 1042 348 187 348 540 176 Bniet 142 284 502 172 Medja ta’ twelidijiet fis-sena 13.16% 25.28% 41.68% 13.92%
Xi osservazzjonijiet... • L-ewwel kampjun jibda fl-1689 peress li l-ewwel Mag?mudija re?istrata kienet propju fis-17 ta’ ?unju 1689 u allura ma jibdiex fis-sena tat-twaqqif tal-Parro??a fl-1688. • Kif wie?ed jista jinnota l-ewwel kampjun u l-a??ar kampjun jixxieb?u ?afna. Infatti l-medja tat-twelid hija kwa?i l-istess. Dan minkejja li qed nitkellmu fuq differenza ta’ bejn 300 sena! • Il-kampjun bl-g?ola rata tat-twelid huwa dak ta’ bejn 1888-1912 meta l-medja ta’ twelidijiet fis-sena kienet ta’ 42 ru?. Infatti l-iktar snin li fihom kien hawn twelidijiet fi?-?ebbu? kienu l-1908 meta twieldu xejn inqas minn 56 ru? u l-1910 li fiha twieldu 54 ru?! Imbag?ad snin o?ra b?all-1890, 1893 u 1895 raw 46 twelidijiet kull sena, bis-snin 1905 b’49 twelid u 1907 b’45 twelid. Naturalment hawn wie?ed ma jridx jinsa li minn fost it-twelidijiet ta’ din l-epoka wie?ed irid inaqqas dawk it-trabi li kienu jmutu tat-twelid jew f’eta’ tenera ?afna. Ir-rata talimwiet fost it-trabi f’dawk i?-?minijiet kienet allarmanti. • Fit-tieni kampjun wie?ed jinnota differenza kbira i?jed mis-soltu bejn issessi. Fil-fatt subien f’dan il-perijodu twieldu 348 u bniet 284! • L-inqas snin li fihom twieldu tfal kienu 1689 u 1690 b’7 t’itfal, l-1691 bi 8 itfal, 1709, 2006, 2011 u 2012 b’9. Ta min jinnota li s-sena 1689 bdiet minn ?unju (fejn hi re?istrata l-ewwel mag?mudija) allura hija sena b’7 xhur biss. • Fil-graph li qed nippre?entaw wie?ed jista jara vi?walment il-kuntrasti u l-kambjamenti bejn l-erba’ kampjuni msemmija. Il-linja vertikali (y-axis) tirrappre?enta n-numru ta’ twelidijiet/ mag?mudijiet, fil-waqt li l-linja orizzontali (x-axis) tirrappre?enta issnin (25 sena ta’ kull kampjun).
78
. . . L- Gholja taz-Zebbug 2013
. . . L- Gholja taz-Zebbug 2013
79