DUN fRAN?ISK VELLA: L-EWWEL KAPPILLAN (1689 – 1743)
estratt mill-ktieb ta’ Dun ?u?epp Vella “I?-?ebbu?: Il-Parro??a ta’ Santa Marija ” (1988)
In?ass il-b?onn ta’ Sa?erdoti G?alkemm f’dawk is-snin bikrija, il-?âra ta?-?ebbu? u l-G?asri kellhom ?afna kappelli, jidher li fis-seklu sbatax (1601 – 1700) kien hemm nuqqas kbir ta’ sa?erdoti. IlKolle??jata ta’ Santa Marija tar-Rabat kienet tag?mel kemm tista’ biex taqdi lin-nies tal-kampanja li kienu jiddependu minnha g?all-kura spiritwali. Il-poplu ta??ebbu? ?ass il-b?onn ta’ sa?erdot biex iqaddsilhom fil-knisja ta’ Santa Marija u biex jg?allem id-duttrina fil-?dud u l-Festi. Kienu se j?allsuh bl-emo?ina li ji?brulu. G?alhekk talbu lill-Isqof Fra Luca Bueno biex jipprovdilhom qassis. L-Isqof weg?edhom u tahom qassis fit-18 ta’ ?unju 1667.1 Ma nafux min kien l-ewwel Vigarju li kienet afdata f’idejh, almenu sa ?ertu punt, ilkura tal-erwie?. Nafu li Dun Fran?isk Vella kellu dan l-uffi??ju fil-Knisja ta’ Santa Marija ta?-?ebbu? qabel ma sar l-ewwel kappillan fis-sena 1688. Jitwieled Dun Fran?isk Vella Dun Fran?isk twieled i?-?ebbu? fis-sena 1662, iben Ignatius Vella u Tere?a u ?ie mg?ammed fil-knisja Matri?i, illum Katidral, fid-9 ta’ Marzu, 1662, mill-Wisq Rev. Ar?ipriet ?ann Anton Camilleri.2 Dun Fran?isk huwa persuna tant importanti fl-istorja tar-ra?al tag?na, li kif twieled u kiber hu, twieldet ukoll il-parro??a ta??ebbu? u minn dak i?-?mien bdiet epoka ?dida fl-istorja ta?-?ebbu?. B’xorti tajba l-istoriku Kan. Agius De Soldanis ?allielna tifkira l-i?jed g?a?i?a ta’ dan is-sa?erdot filkitbiet tieg?u u li a?na sejrin in?ibu kelma b’kelma. De Soldanis jikteb: “Dun Fran?isk Vella, kappillan ta?-?ebbu?” Dan Dun Fran?isk twieled i?-?ebbu? madwar issena 1662 u billi deher sa minn ?g?o?itu quddiem l-g?ajnejn ta’ missieru u ommu li huwa mwieled xi ?a?a aqwa milli hu x-xog?ol tar-raba’, tefg?uh jitg?allem l-iskola, l-ewwel f’G?awdex u mbag?ad f’Malta. F’Malta kien jitg?allem g?and il-Patrijiet ta’ San Duminku tal-Belt minn fejn ?are? filosfu u teologu msemmi, imma wisq i?jed imsemmi g?all-g?erf li hemmhekk huwa tg?allem tal-bi?a t’Alla. Kien sar qisu mera tal-qaddisin.
1 Atti tal-Vista Pastorali: Visitationes. 2 Arkivju Knisja Katidrali, Re?. tal-Mag?mudijiet Vol. III pa?. 238
Meta re?a’ ?ie G?awdex, wara li kien ?ie ordnat sa?erdot, malajr is-Superjuri tieg?u tawh ja?dem filqasam t’Alla, bis-smig? tal-qrar u bix-xandir tal-kelma mqaddsa. U g?ax wera g?erf tassew fil-priedki tieg?u li g?amel iktar minn darba matul il-kware?imali hawn filknisja Kolle?jata u fi prietki o?ra f’bosta knejjes ta’ din il-g?ira ta’ G?awdex, kiseb il-fama ta’ predikatur g?aref u msemmi ma’ kul?add. Imwaqqfa l-parro??a ta?-?ebbu? mill-Isqof Cocco Palmieri, dan ?atar lilu b?ala l-ewwel kappillan tag?na, g?alkemm Dun Fran?isk kien g?adu ?afna fi?-?mien. Kienet din l-g?a?la ?ejja minn Alla li g?aliha Dun Fran?isk medd g?onqu bil-fer? u beda ja?dem bil-qalb f’din il-mer?la ?dida mqeg?da ta?t idejh. U g?ax il-?wejje? li jkunu ?ejjin minn Alla jirnexxu tajjeb dejjem, tajjeb irnexxiet il-?idma ta’ Dun Fran?isk, g?ax baqa’ ja?dem bl-istess ?e??a, ?erqa u m?abba li kien beda bihom, sal-a??ar ta’ ?ajtu, ji?ifieri sal-20 t’Ottubru 1743, jum tal-mewt tieg?u, meta kellu 81 sena, mibki min-nies tar-ra?al tieg?u, b?alma ji?i mibki rag?aj tajjeb. U kellhom ra?un jibkuh in-nies ta?-?ebbu?, g?ax lilhom paxxa mhux biss bl-g?ixien tar-ru?, imma ukoll bil-karitajiet li huwa g?amel mag?hom ta’ somom kbar ta’ flus u bil-legati li ?alla g?al wara mewtu; rag?aj tassew tajjeb li fittex il-?id tal-mer?la tieg?u. Barra dan, jidhirli li di?à semmejt band’o?ra, kemm ?adem fil-bini tal-knisja u kif g?aniha b’relikwi ta’ qaddisin, b’ir?am u fided. B’tifkira hawnhekk tieg?u, irrid in?id dan, li hu matul ?ajtu kien jie?u gost wisq jg?allem lit-tfal u li?-?g?a?ag? il-grammatika, il-filosofija u t-teolo?ija u lil xi u?ud minnhom il-poe?ija latina ukoll. Hekk kien iqatta’ ?mienu u l-?inijiet tal-jum dan il-qassis twajjeb u g?aref. Fuq hekk li hu kien dejjem ma?bub, imfa??ar u m?ieg?el mill-Isqfijiet ta’ ?mienu. Meta l-Isqof li qieg?ed irie?i dawn il-g?ejjer b’im?abba u tif?ir mar, fis-sena 1744, jag?mel it-tielet Vi?ta tieg?u Pastorali f’din il-parro??a ta?-?ebbu?, x’?in sabha nieqsa minn dan ir-rag?aj twajjeb u fela l-virtujiet sbie? li bihom kien im?ejjen, amar lillwerrieta tieg?u li jg?attu qabru b’ir?ama, u biex ismu ma jmut qatt ?gur, kiteb dawn il-kelmiet:
50
. . . L- Gholja taz-Zebbug 2013
. . . L- Gholja taz-Zebbug 2013
51