Ktieb Festa 2019, Każin Banda San Pawl Safi Ktieb Festa 2019, Każin Banda San Pawl Safi

Każin Banda San Pawl, Safi Festa 2019 It‑tfal Ħal Safin se jibqgħu jitkellmu bid‑djalett? minn Claire Zammit BA (Hons) Malti Ta’ spiss kien iberren il-ħsieb inkwetanti li d-djalett fir-raħal tagħna aktar kemm qed jgħaddi ż-żmien aktar qiegħed jinqata’. Dan minħabba l-fatt li ftit li xejn tisma’ liż-żgħażagħ jew lit-tfal jitkellmu b’din il- varjetà. Bħala studenta tal-lingwa Maltija, iżda aktar minn hekk, bħala persuna li tħobb lil Ħal Safi, spiss kienu jqumu mistoqsijiet bħal: x’inhu jiġri mid-djalett tagħna, li wara kollox huwa parti fundamentali mill- identità tagħna? Se jintilef dan id-djalett jew se jibqa’ jintuża minn ġenerazzjonijiet futuri? U jekk jintuża d-djalett, f’liema kuntest jintuża? B’dawn il-mistoqsijiet kollha ġo moħħi, iddeċidejt li nikteb it- teżina tiegħi proprju fuq hekk. L-ewwel pass kien li niddeċiedi kif se jissawwar dan l-istudju. Għażilt li naħdem mal-ommijiet f’Ħal Safi mhux biss għaliex jiena omm u allura stajt naqsam l-esperjenza tiegħi ta’ kuljum, imma wkoll minħabba ċ-child directed speech. Jiġifieri l-lingwa tat-tfal hija r-rifless tan-nies li jsawruhom. Ħafna drabi l-aktar persuna li tinfluwenza t-taħdit tat-tfal hija l-omm. Naturalment dan mhux kollox, l-ambjent tad-dar u l-iskola huwa żewġ fatturi importanti ferm li wkoll jiddeterminaw it-taħdit tat-tfal. B’dan kollu warajja, iddeċidejt li nirrekordja diskursati bejn l-ommijiet minn Ħal Safi, li jafu jitkellmu bid-djalett tar-raħal, u t-tfal tagħhom. Iżda mhux biss, ridt li nagħmel paragun bejn l-ommijiet li għandhom edukazzjoni sekondarja u dawk li għandhom edukazzjoni terzjarja. Imbagħad analizzajt jekk kienx hemm xi differenzi kif dawn iż-żewġ gruppi ta’ nies ikellmu lil uliedhom. Irrekordjajt b’kollox għaxar ommijiet. Kont nesiġi li dan l-eżeċizzju jsir id-dar sabiex kemm l-omm kif ukoll it-tfal ikunu fl-ambjent naturali tagħhom. B’hekk ir-riżultati miksuba jersqu aktar lejn ir-realtà. Minn din it-teżina ħareġ, l-ewwel u qabel kollox, li d-djalett ta’ Ħal Safi huwa influwenti ħafna fuq dawn il-kelliema. Huwa parti integrali mill-lingwaġġ tal-Ħal Safin. L-ommijiet li waslu sas-sekondarja għandhom aktar tendenza li jitkellmu bid-djalett. Tant li dan jiġi mitkellem b’mod pjuttost frekwenti. F’dawk li għandhom sfond edukattiv terzjarju stajt ninnota li huma wkoll jużaw id-djalett fid-diskors tagħhom mat-tfal; biss il-frekwenza mhijiex daqstant spissa. Naturalment dan huwa sinifikattiv għaliex juri rabta intrinsika bejn il-kelliem u l-ħajja soċjali li jgħix. L-ommijiet b’inqas skola għandhom tendenza li joqogħdu d-dar, allura huma aktar marbutin mar-raħal. Allura l-lingwaġġ tagħhom huwa kkaratterizzat mid- djalett u l-Malti Standard u kultant xi ftit Ingliż, biss hemm sforz biex jużaw il- lingwa nattiva. Min-naħa l-oħra, għandna ommijiet li għandhom professjoni. Dawn huma midħla ta’ aktar varjetajiet u huma influwenzati iżjed mill-istigma li jġorr miegħu d-djalett. Għaldaqstant fil-lingwa tagħhom hemm aktar taħlit bejn il-Malti Standard u l-Ingliż flimkien ma’ xi kliem djalettali. Analizzajt ukoll is-sitwazzjonijiet li fihom jitkellmu bid-djalett dawn l-ommijiet li wħud minnhom jagħmlu distinzjoni ta’ liema varjetà jużaw, skont jekk hux qed jitkellmu ma’ żwieġhom, mat-tfal tagħhom, mal-ħbieb jew inkella mal-barranin. Stajt ninnota wkoll xi kliem marbut mal-affarijiet domestiċi li ħafna drabi dejjem jingħad bid-djalett. Filwaqt li kliem marbut mal-annimali, kuluri u numri ġeneralment jingħadu bl-Ingliż. Permezz ta’ din it-teżina stajt nosserva wkoll li l-ommijiet jużaw id-djalett meta jkunu jridu jesprimu xi sentiment bħalma hija r-rabja jew inkella meta jkunu jridu joħolqu element ta’ komiċità. Tajt ħarsa wkoll lejn l-użu tal-Ingliż fil-lingwaġġ ta’ dawn l-ommijiet. Fl-aħħar nett, analizzajt xi ftit id-diskors tat-tfal. Il-lingwa hija mera tas-soċjetà u allura hemm differenza minn kif jitkellmu ż-żgħar u kif jitkellmu l-kbar. Minkejja li dawn it-tfal fil-maġġoranza tal-ħin jużaw il-Malti Standard, stajt ninnota li t-tfal jużaw ħafna l-Ingliż fid-diskors tagħhom, sforz l-influwenzi tad-dinja teknoloġika. Iżda, l-akbar influwenza neħduha mingħand l-ommijiet tagħna u għaldaqstant, anke jekk mhux b’mod regolari, stajt nara traċċi tad-djalett preżenti qalb l-idjolett ta’ dawn it-tfal. B’sodisfazzjon nista’ nikkonkludi billi ngħid li l-futur jidher sabiħ għad-djalett ta’ Ħal Safi. Fortunatament, din il-varjetà għadha ħajja u permezz ta’ dawn l-ommijiet, se tibqa’ tintired maż-żminijiet. L-ommijiet jużaw ħafna d-djalett kemm ma’ wliedhom u anke ma’ ta’ madwarhom. Dan, ʼil quddiem, iwassal biex dawn iċ-ċkejknin jibdew iħaddmu din il-varjetà huma wkoll, bit-tama li dan id- djalett tant għal qalb il-Ħal Safin ma jmut qatt. Fl-aħħar mill-aħħar għalkemm kienet mixja diffiċli mhux ħażin, ninsab sodisfatta u kuntenta ferm li l-imħabba li għandi għal dan ir-raħal wasslitni sabiex inkun ta’ kontribut u niskopri aspetti interessanti dwar dan ir-raħal. 90 Sena Soċjetà 1929-2019 30 Sena Banda 1989-2019 175 Sena Statwa Titulari 1844-2019 97

Ktieb Festa 2019, Każin Banda San Pawl Safi Ktieb Festa 2019, Każin Banda San Pawl Safi | Page 99