Ktieb Festa 2019, Każin Banda San Pawl Safi Ktieb Festa 2019, Każin Banda San Pawl Safi

Każin Banda San Pawl, Safi imsaddad li darba kienu ta’ użu għan-nies li kienu jinżlu fix-xelter. Meta fil-gwerra waqgħet bomba fil-pjazza u lil Dun Ġwann, li kien man-nies fix-xelter, qalulu li ntlaqtet il- villa tiegħu, Dun Ġwann beka. Il-villa kien għadu kif bnieha xi għoxrin sena qabel. Kif tħaffru x‑xeltrijiet: l‑istorja ta’ Anġlu Dalli (is‑Suj) It-tħaffir tax-xeltrijiet kien isir min-nies ta’ Ħal Safi. Natu ta’ Anġlu s-Suj kien qalli li missieru kien ukoll wieħed imqabbad biex jgħin fil-proġett tat-tħaffir tax-xeltrijiet. Anġlu s-Suj kien raġel Bertu ta’ Tonin (missier bieżel ħafna. Ma kienx Filumenu Cachia), li ma kienx jaf jieqaf. Kellu r-raba’ li iħobb jaqfel il‑bokkli tal‑qorq. ried jinħadem u l-familja x’jgħajjex. Allura, biex ma jaqax lura fix-xogħol, kien jaħdem l-għelieqi tiegħu billejl. Biex ir-raddi tal-moħriet ikunu kemm jista’ jkun dritti, meta ma kienx ikun dawl ta’ qamar, Anġlu kien ipoġġi żewġ fanali bi dritt xulxin, wieħed ma’ ħajt tal-għalqa, u l-ieħor mal-ħajt tal-faċċata. Għalhekk, meta jaħrat, ir-raddi kienu jiġuh dritti kemm jista’ jkun. Anġlu kien iħaffer ix-xeltrijiet ma’ sieħbu Karmnu s-sagristan (missier Ċiswita). Dan kien ieħor dejjem sejjer u rett ħafna f’xogħlu. Ibaqqan u jgerrem il-blat u ma jieqaf xejn. Waqt ix-xogħol, Anġlu s-Suj kien ġieli jaqbdu ngħas kbir, wara lejl jaħrat l-għelieqi tiegħu, u mhux l-ewwel darba li kienet tmur għajnu bih. Kien jorqod għal xi ħin fuq ix-xaħx, waqt li Karmnu kien jibqa’ sejjer jagħti d-daqqiet bil-baqqun. L-imgħallem li kien jissorvelja t-tqattigħ tal-blat fix-xeltrijiet kien Bertu ta’ Tonin (missier Filumenu Cachia). Peress li kien qawwi mhux ħażin, dan Bertu ma kienx iħobb jitbaxxa biex jaqfel il-qorq. U din kienet xi ħaġa komda ħafna għal Anġlu s-Suj. Għaliex kull meta l-imgħallem Bert kien jibda nieżel it-taraġ biex jara x-xogħol kif kien sejjer, il-bokkli jċekċku tal-qorq tiegħu kienu javżaw lill-baqquniera t’hemm isfel li l-imgħallem kien dalwaqt magħhom. Anġlu kien iqum malajr minn nofs in-nagħsa li kien ikun fiha, jitfa’ malajr malajr ftit xaħx fuq dirgħajh, idellek ukoll daqsxejn l-għaraq ta’ wiċċu bix-xaħx u pront jaqbad il-baqqun biex jibda jbanbal b’kemm kellu saħħa fuq il-blat. U s-Suj, minfuq, kien jgħid lil sieħbu Karmnu, biex jisimgħu l-imgħallem, “Karm, ma nintelqux, għax naqgħu lura fix-xogħol.” Ta’ raġel sew li kien, Karmnu s-sagristan ma kien jgħidlu xejn. Imma kien jibqa’ jifqa’ u jagħti d-daqqiet fuq il-blat qisu mhux hu. Imbagħad, wara li jkun straħ xi ftit hemm isfel għall- frisk tal-blat, l-imgħallem Bert, b’ċekċika tal-qorq waħda Festa 2019 wara l-oħra, kien jitla’ bil-mod minn ġox-xelter, kuntent mhux ftit bil-progress li jkun ra. Minn hemm, mela! Kull filgħaxija kont tarahom tilgħin mill-pjazza ta’ Ħal Safi mgħaġġlin lejn iż-Żurrieq. Gruppi ta’ tlieta, ta’ ħamsa, ta’ sitta, sejrin lejn wieħed mit-talksijiet li kien hemm iż-Żurrieq. Ta’ Ċomba jew Tan-Niksu. Irġiel u ġuvintur Ingliżi kienu jitilgħu minn Ta’ Amparell fejn kienu jgħixu, biex jaraw film fiż-Żurrieq wara l-ikla tagħhom ta’ filgħaxija. Jitkellmu mgħaġġel u minn dak li jgħidu, aħna t-tfal qajla konna nifhmu kelma. Konna nimxu warajhom jew maġenbhom, nippruvaw nindiehsu magħhom, naraw sa fejn kienu jissaportuna. Numru minnhom kienu jgħaddu sal-ħanut ta’ Wiġi ta’ Mena, il-Blue Star Bar, jieħdu flixkun jew tnejn birra, qabel jibqgħu tilgħin għat-talkies. It-tfal taz-zija Mena jgħiduli li anke lura miż-Żurrieq, wara l-film li jkunu raw, l-Ingliżi kienu jerġgħu jgħaddu għandhom biex jieklu, qabel ma jmorru l-barracks jorqdu. Kien ikun hemm kwantità ta’ ikel għaliex l-Ingliżi li kienu jerġgħu jgħaddu l-ħanut ma kinux ikunu ftit. Darba ħaduni Ta’ Amparell u rajt minn fejn kienu jkunu ġejjin dawn l-Ingliżi kollha, li jgħaddu filgħaxijiet mill-pjazza fi triqithom lejn iż-Żurrieq. Minn hemm, mela, minn Ta’ Amparell, fit-tarf tal-bini ta’ Ħal Safi, aktar ’l isfel mid-dar ta’ Patist ta’ Anieni, fejn kellhom il-barracks tagħhom. F’Ta’ Amparell rajt kollox miżmum sabiħ. Kollox nadif. Kullimkien passaġġi bil-fjuri. Dwieli fuq il- kannizzati. Riħa ħelwa tal-ward. Xejn niexef. Gremxul jieqaf iħares lejk u ħadd ma jitfagħlu l-ġebel. Aħna mhux hekk konna mdorrijjin. Aħna t-tfal konna mmorru anke sal-Ħlantun bil-vleġeġ tal-lastiku għall-kaċċa tal- gremxul! Forsi se ngħid ħmerija, imma tant kien hemm ordni, u ġmiel u ħlewwa f’Ta’ Amparell li donnhom anke l-Maltin li kienu jaħdmu hemm, kienu bħal isiru ‘normali’. Ħadd minnhom ma kont tisimgħu jitkellem jgħajjat. Ħadd ma jitkellem ħażin. Kont tara Ingliżi żgħażagħ, kif ukoll irġiel, mexjin fuq xogħolhom. Min isaffar, min ikanta minn taħt l-ilsien. Jiċċajtaw bejniethom. Ħadd ma jgħajjat minn naħa għal oħra, ħadd ma jsabbat bieb. Ħadd ma jurik b’ħarstu li postok mhux hemm. Kont tkun qisek miexi fi stampa sabiħa, waħda mimlija ħajja, tbaqbaq minn taħt bil-mod. U fejn il-persuni fiha jimxu u jiċċaqalqu u jirraġunaw bejniethom, u l-ħin kollu f’burdata tajba. Kien hemm żgħażagħ jieħdu t-te fuq imwejjed żgħar bi dvalji bojod barra l-huts tagħhom. Jiċċajtaw u jitkellmu u jinbxu ’l xulxin bil-grazzja u l-enerġija ferrieħa taż-żgħożija. Xi wħud kont tarahom jaqraw ktieb; xi ħadd jipprattika l-kitarra. Minn dik il-ġenna tal-art ftit ’l isfel mid-dar ta’ Patist kienu jkunu ġejjin dawk l-Ingliżi kollha, mela, biex 90 Sena Soċjetà 1929-2019 30 Sena Banda 1989-2019 175 Sena Statwa Titulari 1844-2019 149

Ktieb Festa 2019, Każin Banda San Pawl Safi Ktieb Festa 2019, Każin Banda San Pawl Safi | Page 151