Ktieb Festa 2019, Każin Banda San Pawl Safi Ktieb Festa 2019, Każin Banda San Pawl Safi

Każin Banda San Pawl, Safi Festa 2019 Ħal Safi matul il‑parrokkat tal‑Kappillan Dun Ġwann Caruana (1840‑1881) minn Dorian Baldacchino Bix-xieraq li għaċ-ċelebrazzjoni tal-175 sena mill-miġja tal-vara artistika ta’ San Pawl predikatur ġewwa r-raħal, infakkru l-ħajja u l-ħidma ta’ Dun Ġwann Caruana li ħadem bis-sħiħ sabiex din il-kummissjoni artistika tasal fir-raħal. L-għan ta’ dan l-artiklu hu li jagħti ħarsa lejn ħidmet Dun Ġwann Caruana u l-ħajja soċjali tal-Ħal Safin matul il-parrokkat tiegħu. Nhar it-12 ta’ Jannar 1881 miet il- Kappillan Dun Ġwann Caruana fl-età ta’ tlieta u sebgħin sena. Hu ġie midfun ġewwa l-knisja parrokkjali tas-Siġġiewi. Qabel sar kappillan ta’ raħalna għamel sentejn u nofs Viċi Kappillan tas-Siġġiewi u erba’ snin u nofs Viċi Kurat tal-Qrendi (1836-1840). Kien fi żmienu meta saret il-vara ta’ Santa Marija tal-Qrendi xogħol Antonio Chircop li ġiet tiswa madwar 500 skud. 1 Dun Ġwann inħatar kappillan ta’ raħalna nhar it-12 ta’ Lulju 1840 meta kellu madwar 32 sena. Dawk iż- żminijiet, skont it-tradizzjoni tal-Konċilju ta’ Trentu, il-ħatra tal-kappillan kienet tkun ibbażata permezz ta’ konkors li kien iseħħ fil-kurja tal-arċisqof quddiem tmien eżaminaturi. Waqt dan l-eżami kull kandidat kien ikun mitlub sabiex iwieġeb bil-miktub tliet mistoqsijiet dwar każijiet marbutin mal-moralità, joffri spjega dwar silta meħuda mill-konċilju ta’ Trentu, u fl-aħħar parti l-kandidat kellu jippreżenta spjegazzjoni tal-Evanġelju ta’ wieħed mill-Ħdud ta’ matul is-sena. Id-digriet għall- ħatra tal-kappillan il-ġdid ta’ raħalna ħareġ fis-16 ta’ Marzu 1840 mill-Isqof Franġisku Saverio Caruana, wara li Dun Salv Schembri kien irriżenja u laħaq Dun Indrì Camilleri bħala Vigarju Kurat ta’ din il-parroċċa. Għal dan il-konkors resqu disa’ konkorrenti. Il-konkors kien sar fis-26 ta’ Marzu 1840. 2 Is-segretarjat Ingliż tal- gvern kien approva, fit-2 ta’ Lulju 1840, in-nomina ta’ Dun Ġwann Caruana. 3 Iċ-ċerimonja tal-pussess saret fit- 12 ta’ Lulju tal-istess sena fil-knisja parrokkjali ta’ Ħal Safi. Dak iż-żmien ir-raħal kien jgħodd madwar 219-il ruħ. Bħala mexxej spiritwali ta’ din il-parroċċa il-valur tal-għajxien tiegħu kien jammonta għal £7.10 kull sena. 4 Tletin skud minnhom kienu ġejjin mill-ewwel frott mingħand il-bdiewa tar-raħal stess, kif kienu obbligati jagħmlu. Tajjeb wieħed isemmi li waqt li kien għadu kappillan ta’ raħalna, fl-1853, Dun Ġwann Caruana kien ħa sehem ukoll fil-konkors sabiex jieħu l-pussess tal-parroċċa ta’ Ħaż-Żabbar. Dan il-fatt interessanti għalina għaliex l-istess kandidat, fis-sezzjoni tal-merti personali, isemmi d-diversi xogħlijiet u ħidmiet pastorali li għamel ġo raħalna. Fost dawn ix- xogħlijiet insibu referenza għall-istatwa ta’ San Pawl fil-waqt tal-predikazzjoni, li ġiet tiswa 300 skud. 5 Hawnhekk jista’ jkun żball ta’ Dun Ġwann stess minħabba li skont il-kuntratt fl-4 t’Ottubru 1842 għand in-Nutar Massimiliano Troisi, l-istatwa flimkien mal-bradella u l-pedestall kellha tiġi tiswa 250 skudi. 6 Matul dan il-parrokkat twil, li dam wieħed u erbgħin sena, il-gżejjer Maltin raw għaxar gvernaturi rappreżentanti tal-Kuruna Ingliża u erba’ isqfijiet tad-djoċesi. Kien ukoll f’dan iż-żmien (1864) fejn twaqqfet id-djoċesi ta’ Għawdex, fejn il-knisja matriċi ta’ Santa Marija ntgħażlet biex isservi bħala Katidral ta’ din id-djoċesi. Mikiel Franġisk Buttiġieġ kien l-ewwel isqof elett ta’ Għawdex. 7 Sa nofs is-seklu dsatax il-parroċċa tagħna kellha żewġ qassisin oħra jgħinu lil Dun Ġwann fl-amministrazzjoni tal-parroċċa. Dawn kienu Don Lazarus u Don Aloysus. Il- parroċċa kienet tiċċelebra sitt festi u tmien purċissjonijiet li kienu: Il-konverżjoni ta’ San Pawl, tar-Rużarju, San Ġużepp, Santu Kruċ, Tal-Karmnu, Corpus, it-tielet Ħadd tax-xahar, u l-ewwel Ħadd tax-xahar. 8 Fl-aħħar tnejn kienet issir purċissjoni biss. Minn dawn il-purċissjonijiet tlieta biss għadhom issiru preżentament. L-istatwa ta’ San Pawl, li saret fi żmien Dun Ġwann, tissemma għall- ewwel darba fl-inventarju tal-1842-49 bħala parti mill- vista pastorali tal-Isqof Publius Maria Sant. 9 Il-qagħda soċjali f’Ħal Safi qabel il-wasla ta’ Dun Ġwann tinsab fir-rapport tal-1837. Fih insibu li dan ir- raħal kien ikkaratterizzat minn żewġ qassisin, benestant wieħed, żewġ ħaddiema impjegati mal-gvern, persuna waħda biss kienet propjetarja tar-raba’ li taħdem, sittax- il persuna kellhom ir-raba’ mikri għandhom, żewġ persuni kienu sidien ta’ ħwienet, baħri wieħed, u sittax- il ħaddiem, xi wħud minnhom kienu jaħdmu fil-qasam tal-agrikoltura. Dan kien l-ambjent li sab Dun Ġwann meta sar kappillan ta’ raħalna. 10 Fl-1840, fl-ewwel sena tal-parrokkat ta’ Dun Ġwann, li kien kappillan ta’ din il-parroċċa mill-1840 sal-1881, il-popolazzjoni ta’ Ħal Safi kienet 219-il ruħ. 11 Sal-ewwel ħdax-il sena (1840- 1851) il-popolazzjoni żdiedet għal 285 ruħ. 12 Iżda din il-popolazzjoni naqset drastikament fl-1852 għal 242. 13 Tajjeb wieħed isemmi li minn din il-popolazzjoni tlieta biss kienu jafu jiktbu, jaqraw, u jitkellmu bl-Ingliż. B’hekk jirrifletti l-livell baxx ta’ edukazzjoni minħabba 90 Sena Soċjetà 1929-2019 30 Sena Banda 1989-2019 175 Sena Statwa Titulari 1844-2019 129

Ktieb Festa 2019, Każin Banda San Pawl Safi Ktieb Festa 2019, Każin Banda San Pawl Safi | Page 131