kritikoidioma (2).pdf Nov. 2014 | Page 2
Ε Ηνεηηθή Δηάιεθημξ
Γηζαγςγηθά
Δηάιεθημξ θαη Ζδίςμα
Η κέα ειιεκηθή γιώζζα πνμένπεηαη από ηε ιεγόμεκε Γιιεκηζηηθή Ημηκή, δειαδή ηε γιώζζα πμο
θονηάνπεζε από ηα πνόκηα ημο Μ. Αιελάκδνμο θαη μεηά θαη ε μπμία απμηειεί μηα απιμοζηεομέκε
μμνθή ηεξ ανπαίαξ αηηηθήξ δηαιέθημο ηςκ θιαζηθώκ πνόκςκ. Ο όνμξ κεμειιεκηθή γιώζζα
πενηιαμβάκεη θάζε μμνθή κεμειιεκηθμύ ιόγμο πμο ζοκακηάηαη ζημκ ειιεκόγιςζζμ πώνμ.
Οη ημπηθέξ γιςζζηθέξ πμηθηιίεξ ηεξ κεμειιεκηθήξ γιώζζαξ, μη μπμίεξ πνμήιζακ από ηεκ Κμηκή
ηςκ ειιεκηζηηθώκ θαη νςμασθώκ πνόκςκ θαη ηε μεηέπεηηα δεμώδε ειιεκηθή γιώζζα ηςκ
βοδακηηκώκ πνόκςκ, μκμμάδμκηαη κεμειιεκηθέξ δηάιεθημη θαη ηδηώμαηα.
Πμιιέξ θμνέξ μη δύμ όνμη – δηάιεθημξ θαη ηδίςμα - πνεζημμπμημύκηαη πςνίξ αλημζεμείςηε
δηαθμνά ζηε ζεμαζία, ζοπκά όμςξ ε δηάιεθημξ δηαθνίκεηαη από ημ ηδίςμα ςξ πνμξ ημ όηη
δηαθένεη ζεμακηηθά από ηεκ θμηκή γιώζζα θαη επμμέκςξ δοζπεναίκεη ηε ζοκεκκόεζε μεηαλύ
μμηιεηώκ πμο δεκ πνμένπμκηαη από ηεκ ίδηα πενημπή. Ακηίζεηα, ημ ηδίςμα δεκ πανμοζηάδεη ηόζεξ
έθηαζεξ δηαθμνέξ από ηεκ θμηκή γιώζζα.
Σμ πόηε ε κέα ειιεκηθή δηαζπάηαη ζε ηδηώμαηα θαη δηαιέθημοξ δεκ είκαη εύθμιμ κα μνηζηεί με
αθνίβεηα. ε θοπνηαθά θείμεκα ημο 14μο θαη 15μο αηώκα (Χνμκηθό Λεμκηίμο Μαπαηνά)
πανμοζηάδμκηαη όια ζπεδόκ ηα παναθηενηζηηθά ηεξ ζεμενηκήξ θοπνηαθήξ δηαιέθημο, εκώ ζε
θνεηηθά πμηήμαηα ημο 16μο θαη 17μο αηώκα (Ενςηόθνηημξ, Ενςθίιε), βνίζθμομε δηαμμνθςμέκα ηα
βαζηθά ζημηπεία ηςκ ζύγπνμκςκ θνεηηθώκ ηδηςμάηςκ. Σα παναπάκς δεδμμέκα μαξ μδεγμύκ ζημ
ζομπέναζμα όηη ε δηαμόνθςζε ηςκ κεμειιεκηθώκ δηαιέθηςκ θαη ηδηςμάηςκ, ήδε από ηεκ επμπή ηεξ
Άιςζεξ (1453), πνέπεη κα βνίζθμκηακ ζε πνμπςνεμέκμ ζηάδημ.
Δηάιεθημη θαη ηαληκόμεζε
Σε κεμειιεκηθή ζοκζέημοκ ζημ ζύκμιό ηεξ 4 δηάιεθημη :
ε Πμκηηαθή, ε Ηαππαδμθηθή, ε Σζαθςκηθή θαη ε Ηαηςηηαιηθή.
Από αοηέξ, μη δύμ πνώηεξ μεηαθένζεθακ ζηεκ θονίςξ Ειιάδα από ημοξ πνόζθογεξ ημ 1922. Η
ηζαθςκηθή μηιηέηαη από ιίγμοξ πιέμκ θαημίθμοξ ζε μηα μνεηκή πενημπή ηεξ Πειμπμκκήζμο, ζηα
ακαημιηθά ημο Πάνκςκα θαη είκαη ε μόκε δηάιεθημξ πμο δεκ θαηάγεηαη από ηεκ ειιεκηζηηθή θμηκή,
αιιά απεοζείαξ από ηεκ ανπαία δςνηθή δηάιεθημ. Η θαηςηηαιηθή, μείγμα ηηαιηθώκ θαη ειιεκηθώκ
ζημηπείςκ, μηιηέηαη ζηα ειιεκόθςκα πςνηά ηεξ Κάης Ιηαιίαξ.
Σα κεμειιεκηθά ηδηώμαηα δηαθνίκμκηαη : α) ζηα ιεγόμεκα Βόνεηα (Ρμύμειε, Ήπεηνμξ, Θεζζαιία,
Μαθεδμκία, Θνάθε), ζηα μπμία βαζηθό γκώνηζμα είκαη ε ηνμπή ηςκ άημκςκ e θαη μ ζε i θαη u
ακηίζημηπα (exete exiti / μ loγos u loγus) θαη ε ζίγεζε ηςκ άημκςκ i θαη u : μηιώ μιώ) θαη
β) ζηα ιεγόμεκα Κόηηα, όπμο ηα άημκα θςκήεκηα δεκ οθίζηακηαη αιιμηώζεηξ θαη γεκηθά μη ανπαίεξ