Kozan Magazine گۆڤاری كۆزان | Page 44
قارەمانیيەتی شاری هەولێر بەڕووی لەشكری مەغۆلدا
ئاكۆ سابیر
سەرپەشتیاری پسپۆڕی كۆمەاڵیەتی
پ روردى هەولێر
ه ه ه
كۆزان
34
ژماره (4) زستانى 5102
مێژوويى و سياسى
ق������ەاڵی هەولێر لەمێ������ژووی دورودرێژیدا بەڕووی
پەالماری چەندین لەشكری دوژمنان وداگیركەران
و هێرش������بەران وەس������تاوە،بەالم ناوبانگ������ی قەالی
هەولێر لەڕووی وەس������تانی لەبەرامبەر لەش������كری
مەغۆل،ئەولەش������كرەی كەهۆالكۆ ناردی بۆس������ەر
هەولێر،ل������ە هەم������وو ئەوخۆڕاگریانەی زیاتر چۆتە
نێ������و الپەڕەكان������ی مێژوو،مەغۆل������ەكان ه������ەروەك
ئلش������كرایە ئیمپراتۆریەتێك������ی پ������ان وبەرینیانپێك
هێنا لەچی������ن ومەنگۆلیا درێژ بۆوە تا گەیش������تە
(فەلەس������تین وڕوس������یاو هندس������تان )لەسەردەمی
حاكمی هەولێر س������ەڵتان (مزەفەرەدین گۆگوبورۆ)
كەلەنێوان (685-036)كۆچی فەرمانڕەوای هەولێر
بووە،مەغۆل������ەكان چەندین جارلەنێوان لەس������ااڵنی
(716و816و826)كۆچی ویستویانە بەختی خۆیان
تاقی بكەنەوەودەست بەس������ەر هەولێردا بگرن،بەاڵم
كەزانیەیان������ە حاكمی هەولێر خ������ۆی بەرامبەریان
ئامادەكردووە بەلەشكرێكی گەورە،بۆیە مەغۆلەكان
پاشەكشەیان كردووە.
مێژوونوسی ئیسالم(سبط ابن جوزی) لە (مراة الزمان
فی تاریخ االعیان)لەبارەی هێرشی مەغۆلەكان بۆ
س������ەر هەولێر لەدوای مردنی سوڵتان (مزەفەرەدین)
دەڵێ :لەساڵی (336ك) یەكەم هێرشی مەغۆلەكان
بۆ سەرقەاڵی هەولێر دەستی پێكرد بەاڵم هیچیان
پ������ێ نەكرا لەب������ەردەم خۆڕاگری خەڵكی ش������اری
هەولێر كەلە دەوری والی عەباس������ی (شمس الدین
باتكین الرومی) كۆبونەوە نەیان هێشت مەغۆلەكان
بستێك بێنە پێشەوە،بۆیە مەغۆلەكان پاش ساڵێكی
تر (436ك) ئەمجارەیان بەسوارەوپیادەهێرش������ێكی
بێ ژمارەولەبن نەهاتوو هێرش������یان كردۆتەوە بۆسەر
هەولێر)گەمارۆیان داوە ومەنجەنیقیان لەدەوروبەری
دامەزراندوە،كەلەسەرەتادا شارەكەیانبۆداگیرنەكراوە
بۆیە هەڵساون ش������ورەكەیان كۆڵیوەو بەزەبرچوونەتە
ناوبەش������ێكی قەاڵ،لەناو قەاڵش شەڕێكی دەستەو
یەخە ڕووی داوە وخەڵكی قەاڵ زەبری كوش������ندەیان
لەلەشكری مەغۆل وەشاندوە و ژمارەیەكی زۆر یش
لەه������ەردوو ال دەكوژرێن تەنان������ەت بەهۆی كەوتنە
س������ەریەكی ژمارەیەكی زۆری الشەی كوژراوانی
ه������ەردوو الش������ارەكە (س������ەرقەاڵ) بوگەن������ی بووە
لەهەمان كاتدا ژمارەیەكی زۆریش لەدانیش������توانی
ش������ار (خوار قەاڵ) توانیویانە خۆیان بگەینە س������ەر
قەاڵولەگەڵش������ەڕكەرانیقەاڵكە بۆم������اوەی (04)
ڕۆژبەڕووی مەغۆلەكان ولەشكری هۆالكۆوەستاون
وئازایەت������ی ونەبەردی������ان پیش������ان داوەوقەاڵكەیان
نەداوەتە دەست ولەئەنجامیشدا هێزەكانی مەغۆلیان
بەشپرزەیی ولێك هەڵوەشاوەیی وشكست خواردووی
دوور