Konsumidó Alertá Volumen 7, mei 2014 | Page 10

Interes máksimo riba fiansa

placerat

Un fiansa por brinda bo sierto oportunidatnan pero tambe por trese hopi doló di kabes pa e persona ku ta fia. Den e tempu moderno ku nos ta biba aden, hasimentu di fiansa ta bira kada dia mas normal. Hopi di nos por ehèmpel no ta ni pensa pa kumpra un kas òf outo nobo sin finansiamentu di banko. Lokual hopi biaha nos ta lubidá ta ku riba un fiansa nos tin ku paga interes bek na sea e persona òf establesimentu kaminda nos a fia plaka. Anto no ta bankonan ta e úniko kompanianan ku ta fia plaka; tin otro kompanianan i personanan ku tambe ta fia plaka.

Den e último añanan Fundashon pa Konsumidó a bin tuma nota di persona- i kompanianan ku ta fia plaka pero ta kobra interesnan astronómiko na e personanan ku ta fia. Tin biaha e persona ku ta fia tin ku paga mas ku dòbel di e montante fiá na interes na e persona- òf kompanianan aki.

Fundashon pa Konsumidó no a tuma nota di e problema aki di kobramentu di interesnan astronómiko den e sektor bankero, pero den e otro kompanianan i personanan ku ta fia plaka.

Nos leinan no ta stipulá un interes máksimo riba kontraktnan di fiansa. Dor ku nos leinan no ta duna un máksimo, ta free for all tin ora dia fia plaka sea serka personanan òf kompanianan ku ta fia. Sinembargo nos korte komun di hustisia den diferente veredikto a stipulá ku un interes anual (pa aña) di mas haltu ku ta tolerá, ta unu di 18%. Tuma nota si ku nos ta papiando di interes anual (pa aña) i no mensual (pa luna).

Dikon esaki ta asina importante pa tene kuenta ku n’e? Fundashon pa Konsumidó a yega di wak kontraktnan di klientenan ku a fia serka kompanianan ku ta fia plaka i a ripará ku den sierto di e kontraktnan aki solamente e interes mensual ta wòrdu formulá. Un tasa di interes di 4% porta ta mustra manera un tasa di interes atraktivo. E persona ku ta wak e tasa di interes di 4% hopi biaha no ta bai wak ku esaki ta interes mensual òf anual.

Un interes di 4% mensual ta mesun kos ku un interes di (4 x 12= 48) 48% anual; un porsentahe muchu mas haltu ku e porsentahe máksimo ku korte ta stipulá di 18%. E porsentahe aki ta inkluí tambe gastunan adishonal manera seguro i otro gastunan ku e persona- i kompanianan ku ta fia ta kobra bo ademas di e interes.

E islanan BES (Boneiru, Sint Eustatius i Saba) entrante 1 di yanüari 2013, si tin un tasa di interes máksimo stipulá den lei. E wega di free for all pa loke ta trata interes riba fiansanan pues no ta posibel mas na e islanan aki. E lei ta stipulá ku e tasa di interes máksimo ku un persona ku kompania ku ta fia na konsumidónan por kobra ta 24% anual.

Phishing ta kai bou di e kategoria di froude via internèt. Internèt ta mailnan ku nos ta manda òf risibí òf wèpsaitnan ku nos ta bishita. Otro medionan via kua nos por keda enfrentá ku phishing por ta tambe SMS of telefòn.

Den e artíkulo aki no lo limitá nos mes pa atendé ku solamente e forma di Phishing via internèt. Phishing via mail ta e tipo di spam ku un malechor ta manda rònt i invitá un persona pa yena su informashon personal den e mail manera: nòmber, adrès, number di kuenta di banko i tin biaha hasta contraseña (password) di kuenta onlain di banko. E momento ku e persona yena su informashon personal den e mail i manda esaki pa e malechor, el a bira víktima di phishing. E malechor ta haña tur bo informashon personal pa e por kometé froude via internèt ku bo informashon. Pa evitá ku un persona ta bira víktima di phishing i sufri daño i hasta hasi daño na otronan tambe, ta importante pa tur hende ku ta hasi uzo di internèt sa kon rekonosé Phishing.

Kon por rekonose Phishing?

Na promé lugá phishing ta un mail falsu den kual e malechor ta imitá kualkier kompania, manera banko, ofisina di pòst, loteria etc. Den e mail nan ta pidibo pa kualkier motibu pa yena bo informashon di banko. Por ehèmpel: nan ta bisa “bo banko ta renobando tur kontraseña, hinka bo kontraseña bieu i tur bo informashon pa bo haña un kontraseña nobo. Ora bo yena e informashon anto manda esaki bèk, e informashon no ta bai pa bo banko, pero pa e malechor. Un otro forma ta ku den e mail bo ta haña un hyperlink kual ta guiabo na un wèpsait kaminda bo por yena bo informashon. E wèpsait ta parse esun di bo banko, pero e no ta. Pero ta un wèpsait falsu ku nan a traha kopiando bo banko su wèpsait. Ora e persona yega riba e wèpsait falsu i yena su informashon e informashon ta bai den man di malechor.

INTERMEDIO

Un kontribushon di