Konsumidó Alertá Volumen 39 Yanuari 2018 | Page 18

Kon salú nos poblashon ta?

RESÚMEN RAPPORT ENKUESTA NASHONAL DI SALU 2017

2017

Den aña 2017, pa por atendé e maneho i tambe sigui e desaroyo tin mester di konosementu di e situashon di salú di e poblashon, VOLKSGEZONDHEID INSTITUUT CURAÇAO (VIC) a laga tene un enkuesta nashonal di salú, den kua resultadonan ta duna un bista aktual di e situashon di salú, e estilo di bida i e uso di e fasilidatnan di kuido di kada yu di Kòrsou for di 18 aña pa ariba.

Den e rapòrt aki ta haña resultado di e.o. nivel total, sekso, edat, preparashon.

Ku e reportahe aki VIC ta kumpli pa di dos biaha ku meta di e investigashon di NGE, esta traha i monitoriá maneho di salú ‘evidence based’. Uzando e datonan aki por ahustá maneho tempran.

Seguidamente un ekstrakto chikí di e resultadonan i e konklushonnan di mas e investigashon aki.

Mundialmente hende muhé ta biba ku mas malesanan ku hende hòmber. Na Kòrsou tambe hende muhé tin mas malesa króniko. Multimorbilidat (un of mas malesa króniko), keho di depresividat, limitashon, obesitas, doló ta pasa mas bou di hende muhé ku hende hòmber.

En kambio, e estilo di bida di hende muhé en general ta mas salú. Nan ta move ménos, pero ta usa ménos limonada, alkohòl, sigaria, i droga ku hende hòmber.

Embehesimentu, esta bira biew, ta sòru pa mas problema di salú. Mitar (50%) di hendenan grandi ku ta biba nan so, tin un malesa króniko. Un gran mayoria por yuda nan kurpa (97%) manera kome, bisti paña. Un kuart (26%) di hendenan grandi tin problema ku oido, bista i/òf mobilidat.

Status soshal-ekonómiko

E diferenshanan den salú i estilo di bida ta grandi, e resultadonan pa esnan mas abou prepará ta ménos favorabel. Nan ta kome p.e. ménos fruta (11% vs 19%). Nan tin mas problema pa haña yudansa di bisiña (33% vs 13%). Nan tin mas problema pa yega dòkter; kuido di djente ta problema pa e grupo aki: 28% no por paga pa kuido di dentista ku nan mester den e 12 luna anterior di e investigashon.

Kon salú nos ta?

75% di esnan enkuestá ta eksperenshá nan salú komo (masha) bon, 20% mas o ménos, 5% (masha) malu. 37% di adultonan tin un o mas malesa króniko, di kua den mayoria kaso ta síntoma di dengue, chikunguya i zika, sigui pa preshon haltu, alergia i problema ku lomba. Mas o ménos 2% di adultonan ta sufri di depreshon.

Si nos wak e parti di limitashon korporal, 9% di esnan enkuestá tin un ke otro problema ku bista, oido i/òf mobilidat. Limitashon ku mobilidat ta esun ku ta bin mas tantu dilanti. (8%).

Den e kategoria di limitashon den kuido personal i aktividatnan serka hendenan di 60 plùs, resultado dje investigashon ta mustra ku un 3% ta bisti paña, kome, kuido personal, lanta for di stul, uzo di baño, baña riba nan mes miéntras un 15% di 60+ ku ta biba nan só, tin problema ku aktividat kasero, manera prepará nan kuminda, usa telefon, hasi kompra, hasi trabounan di kas etc etc.

Estilo di bida en konkordansha ku nos salú

Di e grupo enkuestá, 65% tin peso di mas o obésitas. Un 33% tin loke nos por yama peso normal i 2% bou di peso. Pa loke ta moveshon i deporte, un parti esensial si nos ke biba un bida salu i fet, 19% a indiká di ta inaktivo (ningun dia den e siman promé ku e entrevista nan a bai kana, kore baiskel, hasi deporte 10 minüt pa siman). 31 % ta spòrt maske ta 10 minüt pa siman i 22% ta hasi training pa forsa.

Si nos wak patronchi i kustumber di kome di esnan ku a partisipá na e enkuesta Nashonal di Salú aki, 16% ta kumpli ku e norma di dos òf mas porshon di fruta pa dia; 14% dos o mas berdura pa dia, 29% ta bebe limonada tur dia, 41% a indiká di ta kome fastfood tur siman.