Konsumidó Alertá Volumen 39 Yanuari 2018 | Page 10

Balor di un

For di diferente medionan di komunikashon den luna di yanüari nos por a tuma nota di notisianan tokante “atakenan di DDoS” riba instansianan finansiero na Hulanda pues na Oropa. DDoS ta abreviashon pa “Distributed Denial of Service”, kual ta nifiká ku un kòmpiuter ta sufri un atake sibernétiko dor di malechornan kual ta kondusí na interupshon di esaki su servisio. Den praktiká esaki kiermen ku e atake ta pone por ehèmpel un wèpsait di un kompania ta fuera di servisio.

Un otro informashon ku nos por a tuma nota di dje tambe den medionan di komunikashon ta esun tokante dos vulnerabilidat di kòmpiuter kual ta “Meltdown” i “Spectre”. Esakinan ta dos vulnerabilidat ku a keda detektá den e chepnan di e prosèsòr di kòmpiuter ku ta den kasi tur kòmpiuter moderno rònt mundu.

E vulnerabilidatnan di kòmpiuter i e atakenan sibernétiko ta susesonan ku ta tuma lugá rònt mundu ku individualmente nos no tin influensia riba dje. Tur usuario di kòmpiuter o otro aparatonan ku ta konektá na internèt por evitá ku nan ta bira víktima di e vulnerabilidatnan di kòmpiuter dor di un bon mantenshon di esakinan. E mantenshon ta lo siguiente.

Na promé lugá, nos kòmpiuter/telefòn/tablet semper mester tin un “vírus scanner” software legítimo i “up-to-date” riba nan pa limpia vírus software òf otro software maligno (tin algun vírus scanner ku ta scan pa vulnerabilidat tambe) fo’i riba esakinan. Legítimo kier men ku a kumpra e vírus scanner software i ta paga e lisensia di esaki “tur aña” òf regularmente. Den mayoria kaso, ta solamente dor di ta paga e lisensia, e usuario ta haña e derechi pa risibí tur updates ku e bendedó di e “vírus scanner” saka pa mantenshon.

Updates (software) ta e korekshonnan di e software ku e bendedó ta manda pa nos instalá riba e aparatonan pa nan ta up-to-date. “Up-to-date” kier men ku a instalá tur òf mas tantu ku ta posibel tur e updates nan ku e bendedó a manda pa mantené e “vírus scanner” software pa e por kita vírus nobo tambe for di riba e aparatonan.

Mantenshon di kòmpiuter, Telefòn móbil o Tablet