Konsumidó Alertá Volumen 3, yanüari 2014 | Page 13

Un di e derechinan básiko di kada konsumidó ta e derechi pa ta informá. Sigur ora bo ta bai kumpra produktonan di kome òf bebe, bo mester ta i keda bon informá!

CHÈK

BO ETIKÈT

Produktonan di konsumo ta produktonan esensial pa kada un di nos. Sin kuminda, nos no por biba!

No opstante di esaki, hopi biaha nos no ta para ketu na kiko realmente nos ta kome òf bebe. Nos ta asumí ku pasombra un produkto ta den rèki, sea den un supermerkado òf den tienda, e mester ta bon ainda pa konsumo. Sinembargo, nos no ta para ketu ku produktonan den nos era moderno ta wòrdu produsí i bendí na kantidatnan grandi i por sosedé ku produktonan por ehèmpel ta keda para pa un periodo largu den rèki promé ku abo hink’é den bo garoshi òf makutu.

Artíkulo 5 insiso 1d di Landsbesluit Etikettering van levensmiddelen ta preskribí ku riba kada produkto di konsumo empaketá mester tin e fecha di vensementu òf último fecha di konsumo poné riba e etikèt.

E landsbesluit ta duna e obligashon pa pone último fecha pa konsumo ora ta trata di artíkulonan di konsumo empaketá ku for di punto di bista mikrobiológiko ta daña hopi fásil i komo konsekuensia den un periodo korto ta forma un peliger inmediato pa salubridat públiko, por ehèmpel produktonan di karni, piská, galiña, berdura fresku kòrtá. Pa tur sobra artíkulonan di konsumo empaketá ta konta un obligashon pa stipulá e fecha di vensementu. Pues e último fecha di konsumo i e fecha di vensementu no ta mesun kos.

Fecha di último konsumo

Riba e empake di e produkto, e fecha di último konsumo mester wòrdu stipulá di e siguiente forma: “Por wòrdu usá te ku” sigui pa fecha di último konsumo, pues e último fecha ku por konsumí e produkto sin ku e ta forma un peliger inmediato pa salubridat públiko. Riba e produkto tambe mester tin un indikashon poné di e forma ku mester warda e produkto (por ehèmpel e temperatura máksimo den kua por warda e produkto sin ku e daña) i forma di uso (por ehèmpel denter di un kantidat di dia despues di kompra i siguramente promé ku sierto fecha). E fecha mester wòrdu poné den e sekuensia dia/luna/aña òf den e sekuensia usá na e pais di orígen di e produkto. E dia mester wòrdu indiká ku un number konteniendo dos sifra, miéntras ku e luna mester wòrdu indiká dor di hasi menshon di e nòmber di e luna òf e abreviashon usual di e luna òf ku un number konteniendo dos sifra. E aña mester wòrdu indiká sea ku e fecha di aña òf ku un number konteniendo e último dos sifranan den e fecha. E fabrikante por stipulá e último fecha di konsumo tambe dor di graba e fecha na rant di e lebel bou di e kondishon ku na e rant e fabrikante ta menshoná sikiera e promé lèter di e nòmber di kada luna i menshon di e lunanan tin ku sosodé den e sekuensia usual.

Fecha di vensementu

E fecha di vensementu mester wòrdu stipulá riba produktonan di konsumo empaketá ku for di punto di bista mikrobiológiko no ta daña fásil i komo konsekuensia no ta forma un peliger inmediato pa salubridat públiko. E fecha di vensementu mester wòrdu stipulá di e siguiente forma: “Durashon mínimo” sigui pa e fecha ku e produkto ainda ta kontené su propio kualidatnan (si e konsumidó a warda e produkto na e forma adekuá). Den e kaso ku durabilidat di e produkto ta dependiente di e forma kon e produkto mester wòrdu wardá , e fabrikante mester indiká esaki tambe riba e etikèt. E fecha di vensementu mester wòrdu poné den e sekuensia dia/luna/aña òf den e sekuensia usá na e pais di orígen di e produkto. E dia mester wòrdu indiká ku un number konteniendo dos sifra, miéntras ku e luna mester wòrdu indiká sea ku e nòmber di luna, e abreviashon usual di e luna òf ku un number konteniendo dos sifra. E aña mester wòrdu indiká sea ku e fecha di aña òf ku un number konteniendo e último dos sifranan den e fecha.

E fabrikante por stipulá e fecha di vensementu tambe dor di graba e fecha na rant di e lebel bou di e kondishon ku na e rant e fabrikante ta menshoná sikiera e promé lèter di e nòmber di kada luna i menshon di e lunanan tin ku sosodé den e sekuensia usual.

E informashon riba e etikèt mester ta den un di e siguiente kuater lenganan: hulandes, papiamentu, spañó òf ingles. E informashon riba e etikèt mester ta den un di e siguiente kuater lenganan: hulandes, papiamentu, spañó òf ingles.

Fecha di vensementu òf último fecha di konsumo aserkando

Lokual nos ta mira hopi den práktika tambe, ta ku ora produktonan ta kasi yega nan fecha di vensementu òf nan último fecha di konsumo, komersiantenan ta baha e preis di e produkto di un forma drástiko. Tin ora komersiantenan hasta ta ofresé produktonan ku produktonan ku nan fecha di vensementu òf último fecha di konsumo a pasa kaba. Un djus di apel ku tabata kosta Naf. 2.50 awor ku diripiente nos ta mira ta kosta Naf. 1.00. Òf un paki di buskuchi ku tabata kosta Naf. 3.00 awor diripiente ta kosta Naf. 1.50. Nos ta wak e bòrchi indikando e redukshon di preis i nos ta kla pa kumpra. Den nos opinion ta un ganga nos a haña!

Laga nos sea konsiente i sigur no kumpra produkto ku nan último fecha di konsumo a pasa. No ta seif pa konsumí e produkto aki mas. Den e kaso ku ta un fecha di vensementu tin riba e produkto, no nesesariamente paso e fecha di vensementu ta kasi pasa, e produkto no ta bon. Pues si tin produktonan ku fecha di vensementu i nan fecha di vensementu ta kasi yega, den mayoria kaso bo por kumpra e produkto sin ku esaki ta sali bo di malu.

Pues sigur ta rekomendabel pa siguiente biaha ora bo ta bai supermarket pa hasi kompras, bo wak e fecha di vensementu òf último fecha di konsumo riba e produktonan pa konsumo. Anto si bo ripará ku un produkto empaketá di kome òf bebe no tin un fecha di vensementu poné riba dje, tuma kontakto ku GGD òf ku Fundashon pa Konsumidó i nos lo mèldu esaki na GGD.

Den un siguiente edishon di Konsumidó Alertá nos lo bin ku informashon tokante kiko tur mester tin poné riba etikèt di un produkto pa konsumo.