Konsumidó Alertá Volumen 2, desèmber 2013 | Page 16

DETEKTÉ NA TEMPU POR PREVENÍ TRISTESA

BO SALÚ

NA PECHU

Tuma bo tempu i pensa un ratu. Kuantu maskota bo tin na bo kas?

E kantidat ku bo a pensa lamentablemente no ta korekto. Un insekto ku práktikamente ta ser konsiderá komo e maskota den kas di tur famia aki na Kòrsou ta sangura. E diferenshanan entre un maskota komun i koriente i un sangura, ta ku e sangura aki ta drenta den bo kas indeseádamente. No mester kumpr’é na un pètshòp ni aliment’é ku un kuminda speshal. E mes ta hasi su mes di kas, invadiendo bo hogar i alimentando su mes ku bo sanger.

.

Kanser na pechu ta un malesa ku último añanan nos ta tende mas di dje. Un malesa ku por kambia bida di un hende muhé den un instante. Mas o ménos 200.000 hende muhé ta ser diagnostiká ku kanser na pechu rònt mundu i mas di 40.000 ta muri kada aña. Sinembargo e malesa aki no ta e kousa prinsipal di morto. E kousa mayó di morto pa loke ta trata hende muhénan di 40 aña òf mas ta malesanan di kurason, malesanan di selebro i kanser na pulmon. Kanser na pechu ta pará na e di sinku lugá komo malesa ku ta kousa morto. Pues si detekt’é trempan por kur’é.

Síntoma di kanser na pechu

Den e etapa inisial, kanser di pechu no ta duna síntoma. Sin embargo tanten ku e ta krese por presentá kambio den aparensha òf sensibilidat di e pechunan. Ta p'esei ta importante pa kada hende muhé eksaminá nan pechunan un biaha pa luna. Señalnan por ta:

• Bulto na pechu òf bou di brasa.

• Parti di e pechu ta hincha òf bira duru.

• Iritashon di kueru di e pechu.

• Punta di pechu ta bira kòrá òf kaska.

• Punta òf área di pechu ta hasi doló.

• Kambio den tamaño of forma di e pechu.

•Doló kualke parti di e pechu.

Mamografia

Mamografia ta un radiografia di pechu. Mamografia ta e mihó manera pa dòkter konstatá señal di kanser na pechu den su etapa di inisio. Tin biaha ta detektá esaki asta tres aña promé ku bo por sintié. Si bo tin entre 50 i 74 aña, sigurá bo mes di hasi un mamografia kada 2 aña. Si bo tin entre 40 i 49 aña di edat konsultá bo dòkter pa palabrá riba kua frekuensha mester hasi un mamografia. Hopi hende muhé serka ken diskubrí kanser na pechu fo’i trempan por biba hopi tempu i salú. Bo por hasi un tèst na hòspital, klínikanan i Fundashon Prevenshon. Pero pa hasi mamografia konsultá bo dòkter p’e indiká bo na unda presis bo tin ku bai. Mayoria kompania di seguro ta kubri kosto di mamografia.

Faktornan ku ta subi e riesgo di haña kanser na pechu:

• Herensha (si bo tin famia ku a yega di haña kanser na pechu).

• Menstruashon trempan prinsipalmente kombiná ku menopousa lat.

• Si no sali na estado òf hasi esaki lat.

• Uzo di reparadó hormonal mas ku 2 òf 3 aña largu. E rísiko ta baha na momentu ku stòp ku esaki.

• Uzo di píldora antikonseptivo. E rísiko ta baha na momentu ku stòp ku esaki.

• Sobrepeso durante òf despues di periodo di menopousa.

• Si riba e mamografia por mira di aserka tehido di klir di pechu.

• Konsumo di mas ku un glas di bebida alkohóliko pa dia.

• Konsumo intensivo di sigaria.

Evitá mas posibel e faktornan di riesgo aki, eksaminá bo mes regularmente i hasi mamografia. Pa mas informashon tokante di e tópiko aki por subi nos wèpsait: www.fundashonpakonsumido.org

Ban prevení tristesa, yuda deskubrí e malesa!

KANSER