Konsumidó Alertá Volumen 12, novèmber-dezèmber 2014 | Page 11

Un kontribushon di:

Kiko ta e peliger?

Manera a indiká kaba, akseso na un administrator account ta algu poderoso i peligroso. Esaki ta nifiká, ku si bo kòmpiuter ta sende ku bo administrator account di lòg in, otro persona (un malechor) ku haña akseso ilegal na bo kòmpiuter por manipulá bo kòmpiuter sin ku bo sa. E akseso ilegal aki por ta físikamente (pues un hende ta bai sinta tras di bo kòmpiuter) pero tambe via internèt (ora bo kòmpiuter wòrdu di hack ora e ta sende) òf via email (un software ku bo a haña den email ta hasi algu malu riba bo kòmpiuter). Un malechor ku akseso ilegal na e administrator account por hasi tur kambio riba e kòmpiuter. E malechor por hasi daño na e kòmpiuter dor di instalá software maligno (ku nos ta yama malware) manera un vírus, wòrm òf troyan riba e kòmpiuter. E malwarenan aki ta infektá bo kòmpiuter, pero tambe kòmpiuter di otro hendenan ku nos ta komuniká kuné. Malware por delete bo mes failnan for di bo e kòmpiuter pero tambe via email e por manda bo failnan òf otro email pa otro hende indeseabel. E malware por krèsh bo kòmpiuter, òf delete tur kos for di dje. Tambe e malware por konektá bo kòmpiuter via internèt na otro kòmpiuternan maligno sin ku bo sa. Hasta por tin malware instalá riba bo kòmpiuter ku ta wòrdu uza dor di malechor pa manehá i dirigí bo kòmpiuter. Den e kaso aki nan ta tuma bo kòmpiuter over i ta uza bo kòmpiuter pa loke nan ke. Esakinan ta posibel konsekuenshanan di ora malechornan haña akseso na bo administrator account.

Kon ta protehá e kòmpiuter?

Ta rekomendabel pa despues di kaba instalá e kòmpiuter, traha un standard user account i semper uza e standard user account pa subi e kòmpiuter. No ta sabí pa uza bo administrator account tur dia pa subi bo kòmpiuter. Esaki ta hasi e kòmpiuter vulnerabel i ta pone bo informashon riba e kòmpiuter na peliger. Esaki ta nifiká, ku tur hende mester tin por lo ménos dos account riba nan kòmpiuter i distinguí bon entre e administrator account i standard user account. Warda e password di e administrator account bon, pa ora mester di dje pa instalá algu riba e kòmpiuter, pero pa uzo diario sea sigur ku bo ta uzando e standard user account.

Ta bon pa semper paga tinu ku kua account bo ta subi internèt kuné, chèk email òf download failnan kuné. Esaki ta e momentonan ku e kòmpiuter ta vulnerabel pa malechornan. Si bo ta bezig riba internèt i bo ta download un file, inkonsientemente un file por ta maligno (malware). Si e momento ei bo tabata riba internèt ku bo administrator account, e malware por instalá su mes un bes, paso e administrator account tin tur outorisashon pa instalá tur kos, malware tambe. I mayoria bes nos no ta konsiente ku ta un malware ta bezig ta instalá. Por stòp e peliger aki dor di uza e standard user account ku no tin tantu privilegio. E ora ei e instalashon no por tuma lugá i bo kòmpiuter por keda safe. Si bo ta uzando e administrator account tur dia i lagabo kòmpiuter sende ku e administrator account di lòg in, bo kòmpiuter ta vulnerabel tur dia pa wòrdu di hack i pa hackers uza e administrator account pa instalá malware riba bo kòmpiuter. Tambe ora nos ta laga e kòmpiuter sende henter dia, ta bon pa wak kua account bo ta laga di lòg in riba e kòmpiuter. Nunka laga e kòmpiuter sende sin bo supervishon ku e administrator account di lòg in.

Warda e palabra klave di administrator account bon. No duna otro hende bo palabra klave di bo administrator account. Si, un hende bin yudabo drecha algu riba bo kòmpiuter, no duna e persona bo palabra klave di bo administrator account, sino hink’é aden bo mes, i laga e persona traha bou di bo supervishon.

Uza diariamente bo standard user account. Si bo no ta sigur si bo tin e dos account nan aki. Laga un persona ku por yudabo traha e dos account nan aki i nota bon kua ta e administrator account i kua ta e standard user account. Warda bo palabra klave di bo administrator account bon i uza esaki solamente ora ta realmente nesesario. Kuido di nos administrator account lo yuda nos seguridat di nos kòmpiuternan.

Administrator account vs standard user account

mi kÒmpiuter?

Kon mi ta drenta den