Gelin bu kavramlara daha yakından bakalım.
Yetenek; çok değişik tanımlar yapılmakla beraber bizim için şimdilik çeşitli alanlarda sergilenebilen performans kapasitesi, öğrenme gücü, bir iş, görev ya da faaliyeti diğer insanlara göre daha başarılı ve daha hızlı bir şekilde yapabilme yetisi olarak tarif etmek yeterli. Birçok yetenek sınıflandırması bulunmakta biz şimdilik “Genel Yetenek Test Bataryasına Göre Yetenek Sınıflandırılmasına göre Zekâ, Sözel Yetenek, Sayısal Yetenek, Uzay-Mekân İlişkileri Yeteneği, Şekil Algısı, Büro İşleri Yeteneği, Motor Koordinasyon, Parmak Becerisi, El Becerisi olarak sınıflayalım.
İlgi; Bir etkinliğin özünden elde edilen doyum, belli faaliyetlere isteyerek yönelme, bu faaliyetleri kısıtlayıcı koşullar altında bile başka faaliyetlere tercih etme ve bu faaliyetleri yaparken yorgunluk yerine dinlenmişlik, bıkkınlık yerine devam etme isteği duyma durumu olarak açıklamak yeterli olur. İlgileri örneklendirmek gerekirse; temel bilim ilgisi, sosyal bilim ilgisi, canlı varlık ilgisi, mekanik ilgi, ikna ilgisi, ticaret ilgisi, iş ayrıntıları ilgisi, edebiyat ilgisi, güzel sanatlar ilgisi, müzik ilgisi, sosyal yardım ilgisi…
Kişilik; İnsanın çevreye kendine özgü bir biçimde uyum sağlamasını belirleyen karakterinin, duygusal, bilişsel ve fiziksel yapısının nispeten kararlı ve durağan bir biçimde örgütlenmesidir (Eysenck, 1970). Holland’a göre örneklersek gerçekçi, araştırmacı, sanatçı, sosyal, girişimci, gelenekçi.
Meslek değerleri; bir mesleğe girme sonucunda o mesleğin getirilerinden elde edilen doyumdur, bir mesleği birey için değerli kılan özelliklerin, bir başka ifade ile bir meslekten beklenen doyum türlerinin sıralaması anlamına gelir ve değer kuşkusuz bireyden bireye değişir. Meslek değerlerine örneklemek gerekirse; yalnız başına çalışma, esnek çalışma saatleri, tanınma, başkalarına yardım, yenilik, yüksek ücret, toplumsal saygınlık, düzenlilik, takım çalışması vb.
Sınavdan aldığı sonuca göre değil yeteneğine, ilgisine, kişiliğine ve kendine özgü meslek değerlerine uygun bir şekilde yönlendirilme yapılması bireylerin ileride daha mutlu bireyler ve daha verimli meslek elemanları olmasına katkı sağlayacaktır.
Bu anlamda okullardaki mesleki rehberlik çalışmalarını biraz daha kariyer rehberliği anlamında ileri götürmek rehberlik öğretmenleri olarak bizlerin öğrencilerimizin gelecekteki hayatlarına dokunmak anlamına gelecektir. Onları daha başarılı, özgüvenli ve geleceğe umutla bakabilen bireyler olarak yetiştirmek tüm toplumun ortak sorumluluğudur. Bu sorumlulukta toplum olarak çok geride olduğumuz aşikâr olmakla birlikte biz rehber öğretmenler “etkileri hemen fark edilmeyen eğitim çalışanları” ya da “değerleri olmadıklarında fark edilen eğitim gönüllüleri” olarak her zaman olduğu gibi bu konuda gereken çabayı göstermeye devam edeceğiz.
Hayat, doğru cevapları olmayan bir sınavdır. Irvin D. Yalom
Aydın EKİZ
Kdz.Ereğli RAM Rehberlik Öğretmeni