W kompozycji Brzeg morza błękit nieba i rzeki kontrastuje ze skałami na pierwszym planie, których faktura jest dość wyraźnie podkreślona bielą i odcieniami szarości. Kompozycja utrzymana w jasnej tonacji barwnej. Brzeg morski mieni się różnymi odcieniami błękitu, od jasnych tonów, po ciemny błękit i szafir, który podkreśla głębię morza.
Nie ma zaznaczonego prostego podziału na strefę nieba i ziemi. Dominujący w obrazie jest żywioł wody, który pełni główną rolę w tym morskim krajobrazie. Ruszczyc w wąskim kadrze zderza ruchliwość spienionych fal z twardą materią skalistego wybrzeża.
W Brzegu morza mamy do czynienia ze studiami współgrających ze sobą wody, światła i powietrza. Niebo jakby łączyło się ze strefą ziemi, jedyną granicą jest pas brzegu w kolorze brudnej bieli. Pejzaż jako całość jest zharmonizowany i zneutralizowany kolorystycznie. Płaszczyzna jasnobłękitnego nieba z nielicznymi subtelnie namalowanymi pędzlem obłokami pełni w kompozycji rolę dominującą.
Motyw wody intrygował Ruszczyca już od początku twórczości. Wyrażał się w młodzieńczych pasjach marynistycznych, kiedy to jeszcze jako student petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych podejmował tematykę morską, nadając jej formy realistycznych studiów.
28 marca 1895 roku artysta zapisał: „[...] kończyłem pejzaż morski. Szyszkin bardzo chwalił. Pytał, czym się urodził na brzegu morza i czy lubię morze. Powiedziałem, że to mój ulubiony żywioł […].
Brzeg morza, to jeden z pejzaży tematycznie związany z innymi realizacjami Ruszczyca, takimi jak: Morze i skały z 1895 roku, gdzie zauważalny jest bardzo podobny do „ Brzegu morza” sposób malowania czy Brzeg skalisty i fala II z tego samego roku.
W twórczości malarskiej Ruszczyca dominował czysty pejzaż. We wczesnych, utrzymanych w realistycznej konwencji pracach ujawniła się fascynacja artysty morzem, którego zmienność wnikliwie obserwował podczas pobytów na Krymie, Rugii i Bornholmie.
Dojrzałe obrazy Ruszczyca, wyróżniające się stężoną ekspresją, nasyconą kolorystyką i bogatą fakturą, należą do najbardziej oryginalnych dokonań polskiego modernizmu( Stare jabłonie, 1900).
W 1898 Ruszczyc namalował obraz Ziemia, w którym dał wyraz swemu twórczemu credo opartemu na panteistycznym pojmowaniu świata: dramatyczny teatr nieba skonfrontował tu ze skrawkiem surowej, nagiej ziemi; nabrzmiałymi deszczem chmurami przytłoczył drobną sylwetkę oracza popędzającego woły. Istota ludzka, jej doczesny byt i heroiczne próby okiełznania żywiołów podporządkowane są w artystycznej wizji Ruszczyca kosmicznym siłom, wpisane w plan Boskiego Stworzenia.
Połać zaoranej ziemi dominuje w monotonnym krajobrazie obrazu W świat( 1901), w którego bezkresie giną miniaturowe postacie wędrowców, oddając nikłość ludzkiej egzystencji. Związany z czcią dla chtonicznych bóstw wydaje się obraz Sobótki( 1898) symbolizujący witalność ludu kultywującego prasłowiański obyczaj. Ostry kontrast ognistej czerwieni i zmatowiałej czerni intensyfikuje tu ekspresję zatracających się w wirze tańca postaci unoszących jarzące się w mroku nocy pochodnie. Potęgę żywiołu wody natomiast oddaje obraz Z brzegów Wilejki( 1900), w którym spieniona rzeka uderza w ścianę zapory.
Podobnie jak wielu polskich symbolistów Ruszczyc koncentrował uwagę na momentach przełomu, na wczesnej wiośnie i późnej jesieni, nasycając fragmentaryczne widoki leśnych strumieni mocnymi tonami barw i lśnieniem świetlnych refleksów( Ruczaj leśny, 1898-1900; Ostatni śnieg, 1898-1899; Wiosna.
W dojrzałym malarstwie artysty znalazła pełne odzwierciedlenie miłość do rodzimej Wileńszczyzny, jej krajobrazów, wsi, zabytków i ruin. Przeszłość( 1902-1903) ukazuje kamienne mury Wilna przysypane śniegiem; kryją one tajemnice przeszłości, przywołują wspomnienia tragicznych dziejów ojczyzny i trwają niczym symbole narodowej tożsamości.
7