Katalogi wystaw Malarstwo polskie XIX i XX w. | Page 33

To niewielkie dzieło polskiego mistrza akademizmu XIX wieku zawiera jednocześnie dystynktywne i nietypowe cechy stylu artysty. Kompozycja ukazuje młodą kobietę o mlecznej skórze oraz ciemnych puklach włosów spiętych na czubku głowy. Fryzura „udrapowana” na wzór najpopularniejszych fryzur Imperium Rzymskiego pierwszych lat cesarstwa, przypomina modę znaną z rzeźbiarskich przedstawień portretów owego okresu. Mimo oszczędnie kładzionych impastowo linii, Siemiradzki wyznaczył kilka intensywnych punktów dzieła, przyciągających wzrok uważnego widza. Złota tkanina na plecach, delikatny łańcuszek oraz ozdobny kolczyk iskrzą się na płaszczyźnie obrazu oraz podkreślają wysoki status społeczny modelki. Wykształcony w Monachium Siemiradzki, syn carskiego generała, podręcznikowo realizował postulaty dziewiętnastowiecznego akademizmu malarskiego. Zgodnie z propagowanymi ideami plastyk uznawał za wzór doskonałego piękna sztukę epoki starożytności. Dlatego też jego najpopularniejsze dzieła przedstawiają motywy, zdarzenia historyczne związane z antykiem. Choć aparycja ukazanej modelki posiada pewne ponadczasowe cechy tzw. „klasycznej urody”, drobne detale jak biżuteria czy opisywana fryzura jednoznacznie plasują konotacje przedstawienia z wizją antyczną. Pełne subtelności portrety młodych kobiet stylizowanych na Rzymianki, ukazanych z półprofilu z wyeksponowaną szyją są powtarzającym się motywem w emploi artysty. Podobne ujęcie odnaleźć 33 możemy na słynnym, niekonwencjonalnym przedstawieniu Portret kobiety na palecie (z 1887 roku) czy monumentalnej kompozycji Taniec mieczów (18791880 r.), a niemal identyczne ujęcie już w pełnopostaciowym przedstawieniu odnajdziemy w Nad brzegiem zatoki morskiej (niedatowany). Siemiradzki stał się mistrzem owej konwencji stylizacji postaci, znanej z dzieł innych znamienitych akademików, m.in. Lawrenca Alma-Tademy, czy polskiego twórcy Franciszka Żmurki. Większość najlepiej rozpoznawalnych prac artysty charakteryzuje powtarzalny schemat, który wyróżniają dwa elementy: pierwszym z nich jest ukazana niemal w horror vacui skłębiona grupa różnorodnych postaci; drugim zestawienie tego tłumu na tle świetlistego, śródziemnomorskiego pejzażu. W zestawieniu opisywanego portretu z działalnością malarza możemy wysnuć więc wniosek, że owe niewielkie przedstawienie było pewną wprawką, studium eleganckiej modelki być może do dużo bardziej złożonego dzieła. Choć Siemiradzki był znakomitym portrecistą, do historii przeszły jednak jego wielopostaciowe, monumentalne kompozycje. Dopiero po śmierci twórcy odkryto liczne studia postaci, szkice „typów”, ujawniające tego typu zdolności artysty. Dzięki owym studiom oraz dziełom jak Głowa Rzymianki dostrzec możemy to, co buduje atmosferę monumentalnych kompozycji plastyka: podkreślanie nastroju elegancką linią i liryczną stylizację najdrobniejszych szczegółów.