Katalogi wystaw Katalog prywatnej kolekcji dzieł sztuki

BIOGR AM ART YST Y Leon Chwistek był osobą niezwykle wszechstronną, działającą w obszarach odległych od siebie. Najbardziej znany prawdopodobnie jako malarz, krytyk i teoretyk sztuki, członek awangardowego ugrupowania Formistów, był również matematykiem i filozofem, twórcą estetycznych teorii „wielości rzeczywistości” i strefizmu. Jak pisał o nim Witkacy: „Jeśli do czyjegoś intelektu można zastosować epitet ”demoniczny, to chyba do intelektu jednego Leona Chwistka. Sama postać jego jest groźna w swej bawolej wprost potędze, gdy porusza się chwiejąc się jakby z nadmiaru panującego we wnętrzu jej duchowego ciśnienia. Ale nade wszystko poczucie metafizycznej grozy budzi w widzu niesamowity łeb jego, nabity guzami mądrości nadludzkiej jakiejś […].” W malarstwie Leon Chwistek opowiadał się za twórczością spontaniczną pojmowaną jako reakcja na balast tradycjonalizmu i pustkę spektakularnej abstrakcji. Fascynowało go miasto i jego niegasnąca dynamika, które najczęściej było tematem jego prac – tworzył syntetyczne wizje fantastycznych metropolii. Niezwykle ważne były związane z tym fantazje architektoniczne. Częstym motywem był także taniec i pojedynek, umożliwiające tworzenie dynamicznych układów z zasadą przestrzennego symultanizmu, służącą do analizy poszczególnych faz ruchu. Malował również portrety, akty czy kompozycje figuralne. Często inspirował się założeniami futurystycznymi oraz pracami dzieci. W latach 1926 — 1930 wykonał wizerunki około stu osobistości z naukowych i intelektualnych środowisk Krakowa. Początkowo w swej twórczości artystycznej zafascynował się weneckim malarstwem renesansowym. Pobierając lekcje w Paryżu w latach 1913 — 1914 poznał jednak twórczość kubistów. I to właśnie estetyka francuskiego kubizmu, ale także włoskiego futuryzmu, miała zasadniczy wpływ na ukształtowanie się jego formistycznej postawy. W 1917 roku został współzałożycielem krakowskiej grupy Ekspresjonistów Polskich, przemianowanej dwa lata później na Formistów i został jej czołowym teoretykiem. Z kubizmu i futuryzmu zaczerpnął koncepcję autonomicznej formy artystycznej wolnej od funkcji naśladownictwa natury. W swych kompozycjach wprowadził zmienny rytm zgeometryzowanych i organicznych kształtów, które przenikają się i splatają, pokrywając całą płaszczyznę płótna. Chwistek eksperymentował w zakresie kolorystyki swoich dzieł. Stosował tonację rozjaśnioną i świetlistą, ale także stężoną i agresywną. W latach 1919 — 1920 opublikował wiele artykułów na łamach czasopisma „Formiści”. Był zwolennikiem pluralizmu estetycznego, co wyraźnie zaznaczył w teorii wielu rzeczywistości. Wyróżnił cztery podstawowe typy rzeczywistości: popularną, fizykalną, wrażeń zmysłowych oraz wizji. W sztuce odpowiadały im: prymitywizm, realizm, impresjonizm i futuryzm. I chociaż nie wprowadzał tu żadnej hierarchii, najwyższy walor twórczy przypisywał właśnie futuryzmowi. W 1922 r. sformułował własną „matematyczną” teorię malarską tzw. strefizm. Zgodnie z jego regułami, kompozycja obrazu była podzielona na strefy, charakteryzujące się dominantą jednej barwy i jednego zwielokrotnionego kształtu. Poszczególnych stref nie wydzielały linie – były one skontrastowane poprzez układy form i dobór barw. 74

Katalogi wystaw Katalog prywatnej kolekcji dzieł sztuki | Page 74