γνωριμία με τον κόσμο των πραγμάτων, των γεγονότων, των ιδεών, δηλαδή από το όραμα της γνώσης. Δάσκαλος είναι αυτός που δεν παρασύρεται από το ναρκισσισμό που προκαλεί η γνωστική υπεροχή του έναντι των διδασκομένων, αυτών δηλαδή που έχει επίγνωση των δημοκρατικών ορίων της υπεροχής του. Η διδασκαλία πλησιάζει το νόημά της στο μέτρο
που ο δάσκαλος αποδυναμώνει τον εξουσιαστικό χαρακτήρα της διδακτικής σχέσης και τον καθιστά επικοινωνιακό. Η διαφωνία του μαθητή όταν προβάλλεται με επιχειρήματα κι ευπρέπεια δεν είναι απειθαρχία. Ο δάσκαλος είναι αυτός που αντέχει την αμφισβήτηση από τον μαθητή, την επιθετικότητά του, ακόμη και την γεύση της αγνωμοσύνης με όριο βέβαια την βία και την χυδαιότητα. Όσο πιο πολύ ψυχή επενδύει ο δάσκαλος στο έργο του τόσο πιο επώδυνη μπορεί να γίνει η διδακτική σχέση. Η διδακτική προσφορά όμως δεν γίνεται υπό τον όρο της αναγνώρισης. Όταν ο μαθητής πάρει όσα είχε να πάρει από τον δάσκαλο, οι δρόμοι τους χωρίζουν όπως χωρίζει το μέλλον από το παρελθόν, η προοπτική από την αναδρομή. Βέβαια, υπάρχουν και μαθητές με μνήμη». [Δημήτρης Τσάτσος, εφημ. «ΤΑ ΝΕΑ», 18/2/1999]
** Bushido: Ήταν ο κώδικας των ηθικών και στρατιωτικών αρχών των Σαμουράι. Περιείχε βουδιστικές ιδέες περί πειθαρχίας και Ιαπωνικές περί ανδρείας και αφοσίωσης, τον οποίο διδάσκονταν κι εφάρμοζαν σε όλη την διάρκεια της ζωής τους. Ως άγραφος κώδικας της ηθικής και της εκπαίδευσης των Μπουσί [πολεμιστών], αναπτύχθηκε στην εποχή του φεουδαλισμού στην Ιαπωνία ενώ μαίνονταν οι πόλεμοι ανάμεσα στους ισχυρούς φεουδάρχες που είχαν την εξουσία των επαρχιών της χώρας. Είναι έντονα διαποτισμένο από την αυστηρή ηθική διδασκαλία του Κομφούκιου και το πνεύμα του Ζεν, γι’ αυτό περιλαμβάνει έννοιες όπως η ανδρεία, η τιμή, η φιλαλήθεια, η αυτοθυσία, η αφοβία απέναντι στον θάνατο. Το bushido συστηματοποιήθηκε την περίοδο Τοκουγκάβα [16031868].
*** Samurai: Η ονομασία της λέξης είναι, «αυτός που υπηρετεί». Η ιδέα της υπηρεσίας αποτέλεσε τον πυρήνα του ηθικού κώδικα των Ιαπώνων πολεμιστών. Το ύψιστο καθήκον του Samurai ήταν η απόλυτη αφοσίωση στον άρχοντα κι αργότερα στον αυτοκράτορα.
**** Budo: Όλες οι πολεμικές τέχνες. Σχηματίζεται από το «bu» που σημαίνει «πολεμικές τέχνες» και το «do» που σημαίνει «δρόμος». Περιορίζοντας τα μαχητικά χαρακτηριστικά του bujutsu, προσέδωσε μια ηθική υπόσταση στις πολεμικές τέχνες και κατέληξε να σημαίνει, «την οδό προς την ηθική τελειοποίηση κάθε ανθρώπου».
37