İSTEK’ Lİ DİJİTAL VATANDAŞLAR
Bilgi teknolojilerinin ve internetin hızlı gelişmesiyle birlikte bütün dünyayı saran bir iletişim ağı kurulmuştur, bu küresel iletişim
ağı ticaretin, üretimin, araştırmanın, paylaşmanın ve eğitimin ana bilgi kaynağı olmuştur. Bu ağ dünyada yaşayan tüm insanlar
arasında yazılı, sözlü ve görüntülü iletişim kurmak için küresel bir merkez olmuştur.
İlk internet ağının kurulduğu 1970′li yıllar sonrasında bu işi yapanlar acaba bu kadar önemli bir teknolojinin öncülüğünü
yaptıklarını tahmin edebiliyorlar mıydı bilemeyiz ama şunu çok iyi biliyoruz. 21 yy. da internet aracığı ile dünyanın dört bir
yanından birbirine bağlanan insanlar aynı çevrim içi ortamı paylaşıyorlar. Tıpkı bizim aynı ülkeyi, aynı şehri ve aynı mahalleyi
paylaştığımız gibi… İşte buna dijital dünya yani siber dünya diyoruz.
21 yy. siber dünyasında yüz yüze etkileşimden daha çok çevrimiçi ortamlarda iletişime geçiyoruz. Bu da iyi bir dijital vatandaş
olma algısını, yani gerçek hayatta olduğu gibi sanal ortamda da hak, hukuk ve sorumluluklar çerçevesinde; etik algısını da
gözeterek hareket etme gerekliliğini doğuruyor.
21
Dijital vatandaşlar, bilgi ve iletişim kaynaklarını kullanırken eleştirebilen, çevrimiçi davranışlarının etik sonuçlarını bilen,
teknolojiyi kötüye kullanmayan, dijital dünyada iletişim kurarken ve iş birliği yaparken doğru ve ahlaki davranışı teşvik eden
vatandaştır. Bu çerçevede, iyi bir dijital vatandaş olma yolunda herkesin bilinçlenmesi gerekmektedir.
İyi bir dijital vatandaş olma yolunda 9 boyut vardır. Bunlar sırasıyla:
36
1. Dijital Erişim (Herkes İçin İnternet): Üretken vatandaşlar olmak için, eşit olarak teknolojik imkanlara dijital erişim
sağlanması anlamına gelir. Örneğin, cinsiyet, ırk, yaş, etnik kimlik, fiziksel ve zihinsel farklılıklara aldırış etmeden elektronik
ortama tam katılım sağlamaktır.
2. Dijital Ticaret: Elektronik ortamlarda satma ve satın alma işlemlerini yapacak yeterliliğe sahip olma anlamına gelir.
İnternetten alışveriş ile riskleri bilmeli, güvenli alışveriş yapabilmeli, yanıltıcı içeriklere kanmamalıdır.
3. Dijital İletişim: İletişim biçimlerinin değişikliğe uğrayarak elektronik araçlar vasıtasıyla da yapıldığının farkında olmadır.
İnternette konuştuğu, paylaşımda bulunduğu diğer kişilerle saygılı bir iletişim kurabilmeli, internet ortamında kişisel bilgilerinin
gizliliğini kötü niyetli insanlardan koruyabilmelidir.
48
4. Dijital Okuryazarlık: Öğrenme – öğretme sürecinin artık teknoloji kullanılarak da gerçekleştirildiğinin farkında olmadır.
5. Dijital Etik: Sanal dünyada gösterilen davranışın ya da işin elektronik standardının da olduğunun farkında olmadır. Örneğin,
siber zorbalık, sanal küfürleşme, gibi birçok olumsuz davranıştan kaçınmalıyız.
6. Dijital Kanun: Sanal dünyada yapılan işlerin elektronik sorumluluğunun olduğu ve kanunlarla yaptırım altına alındığı
anlamına gelir. Örneğin, yasak yayınlar, yasadışı organ ve uyuşturucu satışı, intihara meyilli hale getiren web siteleri sanal
dünyada yapılması kanunen yasaktır.
7. Dijital Haklar ve Sorumluluklar: Herkesin sanal dünyada kendini özgürce ifade edebilecek haklara sahip olduğu ve
bununda yasaklanamayacağı anlamına gelir. Örneğin, sanal ortamda formlarda görüş bildirme, grup oluşturma, tartışma
ortamlarına katılma vb. temel haklar kısıtlanamaz.
8. Dijital Sağlık: Dijital dünyada hem fiziksel, hem ruhsal hem de psikolojik yönden sağlığı direk ya da dolaylı olarak etkileyecek
etmenlerin bulunduğunun farkında olmadır. Örneğin, göz sağlığı, tekrarlayan stres sendromu, a-sosyal yaşam, içe kapanıklık ve
fiziksel bozukluklar (bel ve sırt ağrıları) yeni teknolojik dünyanın ortaya çıkardığı sağlık sorunlarıdır.
9. Dijital Güvenlik: Bireyin sanal ortamda kendi güvenliğini sağlayacak önlemleri alması demektir. Örneğin, başkalarının
bilgilerini izinsiz kullanma, solucan, virüs veya truva atı oluşturma, spam gönderme, birilerinin bilgilerini veya mallarını çalma vb.
faaliyetlerin farkına vararak gereken güvenlik tedbirlerinin alınması (virüs programları, filtreleme programlarıvb.)
Öğrencilerimiz Bilişim Teknolojileri ve Yazılım dersi kapsamında anaokulundan liseye kadar tüm seviyeler de bir ay boyunca
dijital vatandaşlık eğitimi almaktadır. Derslerimiz örnek videolar, çeşitli etkinlikler ve yapılan beyin fırtınaları eşliğinde işlenip;
siber tuzaklar, dijital ayak izlerimiz, şifre güvenliği, bilgisayar ve oyun bağımlılığı gibi konulara da vurgu yapılmaktadır.
Ebru KURTOĞLU
İSTEK Semiha Şakir Okulları
Bilgisayar Öğretmeni
JR MAKERS | 01