Asbest Türleri
Asbeste Maruz Kalmanın Sonuçları
27
Asbest Türleri
Asbest türleri temelde serpantin ve amfibol olmak üzere ikiye ayrılır. Serpantin asbest grubu krizotilden ibarettir. Amosit, krosidolit, tremolit, antofilit ve aktinolit ise amfibol asbest grubuna dahildir.
Krizotil: Ticari olarak kullanılan asbestlerin yaklaşık olarak % 90’ ı krizotildir. Beyaz asbest olarak da bilinir. Lifleri kıvrımlıdır ve diğer asbest türlerinden daha uzundur. Krizotilin diğer asbest türleri kadar zehirli olmadığını savunanlar olsa da bilimsel çalışmalar krizolitin diğer asbest türleri ile aynı hastalıklara sebep olduğunu ve insan sağlığını için son derece riskli olduğunu gösteriyor.
Amosit: Kahverengi veya kül rengi olabilen liflerinden dolayı kahverengi asbest diye bilinir. Lifleri krizotilinkilerden daha kısa ve düzdür. Amosit en çok kullanılan ikinci asbest çeşididir( genellikle inşaat malzemelerinde kullanılır) fakat aynı zamanda en ölümcül asbest türleri listesinde de ikincidir. 1980’ lerin ortalarında gelişmiş ülkelerin bir çoğunda kullanımı yasaklanmıştır.
Krosidolit: Bu tür asbest diğerleri kadar ısıya dayanıklı olmadığı için daha az tercih edilir. Düz, mavi lifleri ile karakterize edilir. Asbets türleri içinde en ölümcül olanıdır. Bunun sebebi olarak kolayca kopan, keskin liflere sahip oluğu için vücuda alındığında dışarı atılmasının zor olması gösterilebilir.
Tremolit: Beyaz, gri ve yeşil liflerin karışımından oluşan bu asbest türü ticari olarak kullanılmaz. Krosidolit türüne benzeyen küçük, usturaya benzer lifleri vardır. Solunum yollarında ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Antofilit: Nadir olarak bulunan ve ticari uygulamalarda kullanılmayan bu asbest türü beyaz, gri veya kahverengi olabilir. En fazla Finlandiya’ da bulunan antofilit mineral yatakları aynı zamanda Kuzey Karolina ve Gürcistan’ da da mevcuttur.
Aktinolit: Genellikle ticari uygulamalarda kullanılmaz ve siyah renktedir. Bu asbest türü akciğerlere girdiği taktirde alveollere zarar verebilir.
Asbeste Maruz Kalmanın Sonuçları
Asbest solunduğunda akciğerlere hapsolup, orada uzun süre kalabilir. Zaman geçtikçe asbest lifleri orada birikip, akciğerde yaralanmalara ve iltihaplanmalara sebep olabilir. Bu da nefes almakta zorlanmanın yanında daha ciddi sağlık sorunlarını da beraberinde getirebilir. Asbest, EPA ve Uluslar arası Kanser Araştırma Ajansı’ na göre kanserojen madde sınıfında yer almaktadır. Yapılan çalışmalar gösteriyor ki, asbeste maruz kalmak akciğer kanseri ve mezotelyoma( akciğer zarı kanseri) riskini arttırıyor. Asbest maruziyeti ile ilgili en çok karşılaşılan kanser türü mezotelyoma. Akciğer kanseri ve mezotelyomaya ek olarak bazı çalışmalar gastrointestinal ve kolorektal kanser ile asbest maruziyeti arasında da bir ilişki olduğunu gösteriyor. Asbeste bağlı hastalıkların oluşmasında bazı faktörler önemlidir. Bunlar:
-Ne kadar asbeste maruz kalındığı. Yani doz.
-Asbeste maruz kalma süresi.-Asbest liflerinin boyutu, şekli ve kimyasal yapısı-Asbeste maruz kalınan kaynak-Bazı bireysel faktörler.( Sigara kullanımı, daha önceden geçirilen akciğer hastalıkları gibi)
Mimarlar Odası Ankara Şubesi ve Kimya Mühendisleri Odası’ nın özel bir firmaya yaptırdığı ölçümler sonucunda Ankara’ daki Havagazı Fabrikası’ nın yıkımı sırasında çevreye amfibol asbest türünün yayıldığı tespit edildi. Son derece ciddi sağlık sorunlara sebep olabilecek bu kimyasalın çevreye daha fazla yayılmasını önlemek için fabrikanın yıkımı durduruldu.
Kaynaklar:
http:// www. asbestos. net / exposure / risks / types-ofasbestos / https:// www. asbestos. com / asbestos / https:// www. cancer. gov / about-cancer / causesprevention / risk / substances / asbestos / asbestos-factsheet # q1 http:// www. kmo. org. tr / genel / bizden _ detay. php? kod = 3296
27