HUKUK
6 cezaların büyük bir kısmının tutarı , ABD Menkul Kıymetler Komisyonu ile ilgili şirket arasındaki uzlaşma müzakereleri çerçevesinde belirlenmiştir . Geçmiş uygulamalara bakıldığında , çokuluslu şirketler , kendilerine FCPA kapsamında yüksek tutarlarda cezai müeyyide uygulanacağına kanaat getirdiklerinde , Menkul Kıymetler Komisyonu ile sulh olma yoluna gitmeyi tercih ettikleri görülmektedir . Bu tercih , ABD Menkul Kıymetler Komisyonu tarafından verilecek bir cezanın , söz konusu şirketlerin gelecekte ABD sınırları dahilinde veya diğer bir şekilde ABD ile ilintili olarak ticari faaliyet göstermeleri önündeki muhtemel bir engeli de bertaraf etmeye yöneliktir . Çokuluslu şirketlerin bu tercihi , FCPA yaptırımlarının ne denli etkili olduğunun da bir göstergesidir . Dolayısıyla , olası bir hisse devir işlemi öncesinde şirketin FCPA tahtında maruz kalabileceği risklere dair bir değerlendirme yapıletmektir . Yukarıda üç ana başlık altında özetlemeye çalıştığımız inceleme konuları , değişen ticaret uygulamaları , şirketin iştigal konusu ve tabi olunan mevzuat çerçevesinde daha da çeşitlendirilebilir . Günümüzde , diğer konu başlıklarının yanı sıra ( i ) çevresel inceleme ( environmental due diligence ), ( ii ) bilgi işlem hususlarına dair inceleme ( IT due diligence ), ( iii ) insan kaynaklarına dair inceleme ( HR due diligence ) ve ( iv ) FCPA ’ ya dair incelemelere de sıklıkla rastlanıyor .
FCPA ÜLKE SINIRLARINI AŞAR MI ? Kanunların ülkeselliği ilkesi gereğince , her devletin kanunları prensip olarak kendi ülke sınırları içinde uygulanabiliyor . Bununla birlikte , gerek ABD gerekse çeşitli Avrupa ülkelerinde , politik ve ekonomik sebeplerle uygulama alanları ülke sınırlarını aşan kanun ve düzenlemeler ( extraterritorial jurisdiction ) de mevcuttur . Yukarıdaki listeden de anlaşılacağı üzere , FCPA ’ nın uygulama alanı oldukça geniştir ; bir ABD kanunu olmasına karşın , ABD ’ nin de ötesinde nerdeyse tüm dünyada uygulanabilir . Dolayısıyla , ABD ile doğrudan bir ilişkisi bulunmayan kimselerin dahi , FCPA kapsamında kabul edilmesi ve kendilerine bu kanunda öngörülen çeşitli müeyyidelerin uygulanması mümkündür . Örneğin , Türkiye ’ de kurulu ve Türk mevzuatına göre faaliyet gösteren bir şirketin , ABD ’ de kurulu bir iştiraki olması ve bu iştirakin bir yetkilisinin rüşvet veya yolsuzluk fiillerini işlemesi durumunda , Türkiye ’ de kurulu olan ana şirketin de FCPA kapsamında sorumlulukları doğabilir . Benzer şekilde , FCPA kapsamına giren Türkiye ’ deki şirketin bir yetkilisinin rüşvet suçu işlemesi halinde , ABD ’ deki iştirakin FCPA kapsamında sorumluluğu ortaya çıkabilir .
YAPTIRIMLAR VE GEÇMİŞ BAZI ÖRNEKLER ABD Menkul Kıymetler Komisyonu ( Securities Exchange Commission ), birçok çokuluslu şirket aleyhine FCPA ’ ya aykırılık nedeniyle yüksek miktarda cezalar vermiştir . Bu
ABD MENKUL KIYMETLER KOMİSYONU ( SECURITIES EXCHANGE COMMISSION ), BİRÇOK ULUSLARARASI ŞİRKET ALEYHİNE FCPA ’ YE AYKIRILIK NEDENİYLE YÜKLÜ TUTARDA CEZALARA HÜKMETTİ . BU CEZALARIN BÜYÜK BİR KISMININ TUTARI , KOMİSYON İLE İLGİLİ ŞİRKET ARASINDAKİ UZLAŞMA MÜZAKERELERİ ÇERÇEVESİNDE BELİRLENDİ .
masının önemini bir kez daha ortaya çıkarmaktadır .
BİRLEŞME VE DEVRALMA AÇISINDAN FCPA ’ NIN ÖNEMİ Piyasa teamülleri uyarınca , birleşme ve devralma işlemleri gerçekleştirecek alıcılar , söz konusu işlemleri doğrudan ana şirket üzerinden gerçekleştirebileceği gibi sadece bu amaca yönelik olarak kurdukları iştirakler üzerinden de gerçekleştirebilirler . Her iki halde de hisseleri devralınan hedef şirket asıl alıcının doğrudan veya dolaylı bir iştiraki konumuna gelmektedir . Bu tür sermaye ve iştirak yapılarında organizasyon şemasının en üstünde yer alan şirket FCPA kapsamında ise diğer iştirakleri de FCPA kapsamına dâhil olmaktadır . Birleşme ve devralma piyasalarının her geçen gün daha da büyüdüğü dikkate alındığında , FCPA hükümlerinin uygulama alanının “ iştirakleri de dahil etmek suretiyle ”