HUKUK
Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyetinde Pazar Payı Değişikliği ve Rekabet Hukukuna Uyuma Etkileri
Yazı : Neyzar Ünübol - Av . Ali Tunçsav
4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun ’ un ( Rekabet Kanunu ) 4 . maddesi rekabeti kısıtlayıcı anlaşmaları yasaklarken 5 . maddesi ise tüketicilere fayda sağlayacak ekonomik etkinlik kazanımları gibi bazı koşulları sağlayan anlaşmaların bu yasaktan muaf olmasını düzenliyor .
1 . Giriş
28
4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun ’ un ( Rekabet Kanunu ) 4 . maddesi rekabeti kısıtlayıcı anlaşmaları yasaklarken 5 . maddesi ise tüketicilere fayda sağlayacak ekonomik etkinlik kazanımları gibi bazı koşulları sağlayan anlaşmaların bu yasaktan muaf olmasını düzenliyor . Bu yönüyle , Rekabet Kanunu ’ nun 5 . maddesinde düzenlenen muafiyet rejimi , rekabet hukukuna etkinlik kazanımları ile rekabetin kısıtlanması arasındaki ödünleşimi dengeleyen bir mekanizma sağlamış oluyor . Muafiyet uygulamaları ile en sık karşılaştığımız alan ise dikey anlaşmalar , diğer bir deyişle tedarik zincirinin farklı seviyelerinde yer alan teşebbüsler arasındaki bir mal veya hizmetin alım , satım veya yeniden satımına ilişkin koşulları düzenleyen anlaşmalardır ( bayilik , distribütörlük , tedarik veya franchise anlaşmaları gibi ).
Grup Muafiyeti Tebliği ’ nin ilk defa yürürlüğe girdiği 2002 yılında herhangi bir pazar payı eşiği bulunmazken , 2007 yılında getirilen % 40 ’ lık pazar payı eşiği ile grup muafiyetinin kapsamı daraltılmıştı . 5 Kasım 2021 tarihli Resmî Gazete ’ de yayımlanarak yürürlüğe giren 2002 / 2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği ’ nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ( Değişiklik Tebliği ) ise söz konusu pazar payı eşiğini % 30 ’ a düşürerek , grup muafiyetinin kapsamını önemli ölçüde daralttı . Bu değişiklikle mehaz mevzuat niteliğindeki Avrupa Birliği ’ nin dikey anlaşmalara ilişkin muafiyet düzenlemesinde yer alan % 30 ’ luk pazar payı eşiğine uyum sağlandığı söylenebilir . Diğer yandan , bu önemli değişiklik , farklı sektörlerden pek çok teşebbüsün faaliyet gösterdikleri ilgili ürün pazarlarındaki konumlarını ve dikey anlaşmalarını gözden geçirmesini gerektiriyor .
Bu tür dikey anlaşmaların temel amacı ; etkin bir dağıtım sistemi oluşturmak ve bedavacılık sorununun önüne geçmek . Dikey anlaşmalar , bu amaca yönelik olarak rekabet etmeme yükümlülüğü veya münhasır bölge tahsisi gibi çeşitli rekabet kısıtlamaları içerebiliyorlar . Rekabet Kurulu , yayımladığı 2002 / 2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği ( Grup Muafiyeti Tebliği ) ile belirli türde dikey anlaşmaları toplu olarak muafiyet kapsamında ilan ediyor . Grup Muafiyeti Tebliği , teşebbüslerin dikey anlaşmaları bakımından hukuki belirlilik sağlamasında çok önemli bir mevzuat . Teşebbüsler , dikey anlaşmalarını düzenlerken grup muafiyeti rejiminin sunduğu güvenli limandan yararlanarak olası rekabet hukuku risklerini bertaraf edebiliyorlar .