HUKUK
6
E-ticaret sektörü tek tip bir ürün grubunun veya tek tip oyuncuların faaliyet gösterdiği bir sektör olmayıp , birçok farklı sektördeki ticari işleyiş e-ticarete konu olabilmektedir . Bu nedenle , e-ticaret sektörüne yönelik olarak yeknesak bir pazar yapısı değerlendirmesi yapmak mümkün değildir . Bununla birlikte , e-pazaryerleri temel olarak teşebbüsler arası ilişki , taraf sayısı ve taraf türü yönünden üç temel grupta toplanmaktadır 2 . Öncelikle , teşebbüsler arası ilişki bakımından yatay-dikey ayrımına gidilmektedir . Yatay e-pazaryeri sisteminde , müşteriler ürünleri bir şirketin internet sitesinden veya şirketin ürünlerini verdiği ve başka firmaların ürünlerinin de tanıtıldığı web ağlarından ya da çevrimiçi mağazalardan sipariş etmektedirler . Dikey e-pazaryerlerinde ise tek bir sektöre ya da ürün kategorisine odaklanılmaktadır .
İkinci olarak , tek taraflı-çok taraflı pazaryerleri ayrımı mevcuttur . Tek taraflı pazaryerleri , üreticinin doğrudan son kullanıcıya ulaştığı ve talebi karşıladığı pazaryerleridir . Bu tür pazarlarda alıcı ile satıcının buluşmasını sağlayan aracı bir platform bulunmamaktadır . Çok taraflı çevrimiçi platformlar ise içerik oluşturarak , paylaşarak ve tüketerek mal ve hizmet alışverişi yapmak için alıcılar ve satıcılar arasında , karşılıklı etkileşimler yoluyla değer kazanan iki kullanıcı grubu arasında aracılık görevi üstlenen platformlardır 3 .
Özetlemek gerekirse , firmadan direkt tüketiciye satış yapılan platformlar tek taraflı pazaryeri olarak , birden fazla tarafa aracılık eden platformlar ise çok taraflı pazaryeri olarak nitelendirilmektedir .
Taraf türü yönünden yapılan ayrımı inceleyecek olursak , günümüzde firmadan tüketiciye ( B2C ), firmadan firmaya ( B2B ), tüketiciden tüketiciye ( C2C ), tüketiciden firmaya ( C2B ), firmadan çalışana ( B2E ), devletten devlete ( G2G ), devletten firmaya ( G2B ), firmadan devlete ( B2G ), devletten tüketiciye ( G2C ), tüketiciden devlete ( C2G ) şeklinde gerçekleşen tüm iş modelleri e-ticarete konu olabilmektedir . B2C , B2B ve C2C iş modelleri e-ticaretin en yaygın modelleri olarak karşımıza çıkmaktadır .
E-ticaretin milyonlarca tüketiciye hemen hemen her sektörde hizmet veriyor olması ve dijitalleşen dünya ile bir bakıma geleceğin pazarlarını şekillendiriyor olması , birtakım rekabet hukuku hassasiyetlerini beraberinde getirmektedir . E-ticaretin geleneksel kanallardan önemli ölçüde ayrışması , rekabet hukukunun e-ticaret oyuncularına nasıl uygulanacağı konusundaki tartışmaları gündeme getirmiştir . Bu kapsamda en çok tartışılan hususlardan biri , pazar tanımlamalarının nasıl yapılması gerektiğidir . Rekabet hukukunda pazar tanımlamaları için kullanılan alışılagelmiş yöntemler ,
2
Tuğba Çelik - Elektronik Ticaret ve Rekabet Hukuku Kapsamında Çok Taraflı Pazaryerleri , Yüksek Lisans Tezi ( Ağustos 2019 )
3
Nizar Abdelkafi , Christina Raasch , Angela Roth , R . Srinivasan - Multi-sided platforms ( 02.12.2019 )